מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "וויכטיק" ב־"וויכטיג"
ק (החלפת טקסט – "ױ" ב־"וי") |
ק (החלפת טקסט – "וויכטיק" ב־"וויכטיג") |
||
| שורה 22: | שורה 22: | ||
אין אָנהייב פון דער [[צווייטע וועלט מלחמה|צווייטער וועלט־מלחמה]] איז פּערלע מיט זיין זון און שנור אַנטלאָפן פון וואַרשע קיין [[לעמבערג]], וואוּ עס איז געווען אַ גרעסערע גרופּע פון ייִדישע שרייבער. דאָרטן האָט ער פאַרברענגט אַ רויִקע צייט אַפילו אויב ער האָט זיך אָנגעטראָפן אויף פּראָבלעמען מיט דער סאָוועטן־מאַכט צוליב זיינע בונדיסטישע שריפטן. ווען די נאַציס זענען באַפאַלן דעם [[ראַטן־פאַרבאַנד]], איז פּערלע צוריק קיין וואַרשע, וואוּ ער האָט זיך באַטייליקט אין [[ווארשעווער געטא|וואַרשעווער געטאָ]] אין אומלעגאַלע קולטורעלע און שריפטשטעלערישע טעטיגקייטן צוזאַמען מיט יצחק שיפּער, הלל זיידמאַן, [[יצחק קאצענעלסאן|יצחק קאַצענעלסאָן]] אד"גל. [[עמנואל רינגלבלום|עמנואל רינגעלבלום]] האָט אים אַריינגעצויגן צו שרייבן פאַרן אונטערערדישן געטאָ־אַרכיוו, "עונג־שבת"<ref>Kassow, Samuel D.: Who Will Write Our History? Emanuel Ringelblum, the Warsaw Ghetto, and the Oyneg Shabes Archive. Bloomington: Indiana University Press 2007</ref>. | אין אָנהייב פון דער [[צווייטע וועלט מלחמה|צווייטער וועלט־מלחמה]] איז פּערלע מיט זיין זון און שנור אַנטלאָפן פון וואַרשע קיין [[לעמבערג]], וואוּ עס איז געווען אַ גרעסערע גרופּע פון ייִדישע שרייבער. דאָרטן האָט ער פאַרברענגט אַ רויִקע צייט אַפילו אויב ער האָט זיך אָנגעטראָפן אויף פּראָבלעמען מיט דער סאָוועטן־מאַכט צוליב זיינע בונדיסטישע שריפטן. ווען די נאַציס זענען באַפאַלן דעם [[ראַטן־פאַרבאַנד]], איז פּערלע צוריק קיין וואַרשע, וואוּ ער האָט זיך באַטייליקט אין [[ווארשעווער געטא|וואַרשעווער געטאָ]] אין אומלעגאַלע קולטורעלע און שריפטשטעלערישע טעטיגקייטן צוזאַמען מיט יצחק שיפּער, הלל זיידמאַן, [[יצחק קאצענעלסאן|יצחק קאַצענעלסאָן]] אד"גל. [[עמנואל רינגלבלום|עמנואל רינגעלבלום]] האָט אים אַריינגעצויגן צו שרייבן פאַרן אונטערערדישן געטאָ־אַרכיוו, "עונג־שבת"<ref>Kassow, Samuel D.: Who Will Write Our History? Emanuel Ringelblum, the Warsaw Ghetto, and the Oyneg Shabes Archive. Bloomington: Indiana University Press 2007</ref>. | ||
אין 1942 האָט פּערלע געשריבן "חורבן וואַרשע"<ref>Weinstock, Micheline et Nathan: Khurbm Varshe. L'anéantissement de la Varsovie juive. Revue d'histoire de la Shoah 164, pp. 102-112</ref>, אַ טאָגבוך און אַ כראָניק וואָס שילדערט די גרויזאַמע איבערלעבונגען בעת דעם גרויסן גירוש אין זומער פונעם זעלביקן יאָר, ווען די נאַציס האָבן צוזאַמענגעטריבן און פאַרשיקט 260000 איינוואוינער פון געטאָ קיין [[טרעבלינקע]]. אָט דער דאָקומענט געהערט צו די | אין 1942 האָט פּערלע געשריבן "חורבן וואַרשע"<ref>Weinstock, Micheline et Nathan: Khurbm Varshe. L'anéantissement de la Varsovie juive. Revue d'histoire de la Shoah 164, pp. 102-112</ref>, אַ טאָגבוך און אַ כראָניק וואָס שילדערט די גרויזאַמע איבערלעבונגען בעת דעם גרויסן גירוש אין זומער פונעם זעלביקן יאָר, ווען די נאַציס האָבן צוזאַמענגעטריבן און פאַרשיקט 260000 איינוואוינער פון געטאָ קיין [[טרעבלינקע]]. אָט דער דאָקומענט געהערט צו די וויכטיגסטע עדותשאַפטן בנוגע די גירושים אין געטאָ. "4580"<ref>Roskies, David G.: The Literature of Destruction. Philadelphia: The Jewish Publication Society 1988. pp. 381-385 & 450-454</ref> איז פּערלעס לעצטע באַקאַנטע שריפטשטעלערישע אַרבעט. דער טיטל פאַררופט זיך אויף די נומערן וואָס די איינוואוינער אין וואַרשעווער געטאָ האָבן באַדאַרפט כּדי צו באַקומען אַן אַרבעט אין די "שאַפּס" (וואַרשטאַטן אין געטאָ). די אַרבעט איז געווען דער איינציג מעגליכער מיטל אויסצומיידן די באַלדיקע פאַרשיקונג. פּערלע און זיין זון האָבן נאָך איבערגעלעבט דעם גירוש פון יאַנואַר 1943, אַריבערגעגאַנגען אויף דער אַרישער זייט פון וואַרשע מיט פאַלשע פּאַפּירן. אין אַפּריל האָבן זיי געהאַט אַ לעצטע האָפענונג צו אַנטלויפן פון פּוילן (האָטעל פּאָלסקי אַפערע)<ref>דער האָטעל פּאָלסקי אַפערע: האָטעל פּאָלסקי איז געווען אַ האָטעל אין וואַרשע, וואָס די נאַציס האָבן באַניצט ווי אַן אינטערנירונגס־אָרט פאַר וואַרשעווער ייִדן. אָט די (רייכע) ייִדן האָבן דאָרטן געקענט קויפן אויסלענדישע פּאַספּאָרטן, מיט וועלכע זיי וואָלטן געקענט פאַרלאָזן דעם וואַרשעווער געטאָ. דער אומברענג פון די ייִדן רופט מען דעם האָטעל פּאָלסקי אַפערע.</ref>, אָבער פאָטער און זון זענען פאַרשיקט און אומגעבראַכט געוואָרן אין בירקענוי (1943 אָדער 1944). | ||
אַחוץ "חורבן וואַרשע", "4580" און "ייִדן פון אַ גאַנץ יאָר" איז פּערלעס ווערק ביז אויפן היינטיגן טאָג קוים געפאָרשט. | אַחוץ "חורבן וואַרשע", "4580" און "ייִדן פון אַ גאַנץ יאָר" איז פּערלעס ווערק ביז אויפן היינטיגן טאָג קוים געפאָרשט. | ||