אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:היסטאריע פון קאנאדע"

ק
החלפת טקסט – "זעלבשטענדיג" ב־"זעלבסטשטענדיג"
ק (החלפת טקסט – "זעלבשטענדיקייט" ב־"זעלבסטשטענדיגקייט")
ק (החלפת טקסט – "זעלבשטענדיג" ב־"זעלבסטשטענדיג")
שורה 54: שורה 54:


=== קאנאדע קומט צושטאנד ===
=== קאנאדע קומט צושטאנד ===
פונקט ווי אנדערע בריטישע קאלאניעס האבן די בריטיש נארט אמעריקאנער איינוואוינער אנגעהויבן ארבעטן צו געווינען זעלבשטענדיגקייט. אבער עס איז זייער שווער געגאנגען ערשטענס ווייל די איינוואוינער וועלכע זענען געווען רוב בריטישע האבן געוואלט בלייבן געקניפט מיט בריטען, און בעיקר ווייל די בריטישע זענען געווען פאר'עקשנ'ט איבער איר אימפעריע און האבן נישט געוואלט פארלירן איר נארט אמעריקאנער באזע. די אקטיוויטעטן האבן זיך אנגעהויבן אין די ענדע 800' יארן ווען די אטלאנטיק פראווינצן האבן זיך צוזאמענגעזעצט אויף א זיצונג אין [[טשארלעטיטאון]], פרינץ עדוואורד איילענד, וואו זיי האבן דיסקוסירט ווי אזוי צו פאראייניגן די עטליכע פראווינצן אונטער איין יוניאן. די אנדערע פראווינצן האבן אויך געשיקט רעפרעזענטיוון צו די זיצונג וועלכע האט זיך ארויסגעשטעלט צו זיין א סוקסעס ווען מערערע פראווינצן האבן מסכים געווען זיך צו טרעפן ביי א גרעסערע מיטינג אין קוויבעק סיטי וואו פיר פראווינצן האבן אויפגעצויגן א דרעפט קאנפעדעראציע וואס האט געצווינגען די בריטישע רעגירונג אונטערצושרייבן די היסטארישע [[בריטיש נארט אמעריקען אקט]] אין וועלכע די דאמיניען אוו קאנאדע איז געבוירן געווארן פון קוויבעק, אנטעריא, ניו בראנסוויק און נאווע סקאשע. די שטאט [[אטאווע]] איז אויסגעקליבן געווארן פאר די הויפטשטאט צו סימבאליזירן די צוויי פעלקער (ענגלישע און פראנצויזן) שטייענדיג ביי די גרעניצן פון קוויבעק און אנטעריא. [[סיר דזשאן מעקדאנעלד]] איז אויסגעקליבן געווארן אלס קאנאדע'ס ערשטער פרעמיער מיניסטער.  
פונקט ווי אנדערע בריטישע קאלאניעס האבן די בריטיש נארט אמעריקאנער איינוואוינער אנגעהויבן ארבעטן צו געווינען זעלבסטשטענדיגקייט. אבער עס איז זייער שווער געגאנגען ערשטענס ווייל די איינוואוינער וועלכע זענען געווען רוב בריטישע האבן געוואלט בלייבן געקניפט מיט בריטען, און בעיקר ווייל די בריטישע זענען געווען פאר'עקשנ'ט איבער איר אימפעריע און האבן נישט געוואלט פארלירן איר נארט אמעריקאנער באזע. די אקטיוויטעטן האבן זיך אנגעהויבן אין די ענדע 800' יארן ווען די אטלאנטיק פראווינצן האבן זיך צוזאמענגעזעצט אויף א זיצונג אין [[טשארלעטיטאון]], פרינץ עדוואורד איילענד, וואו זיי האבן דיסקוסירט ווי אזוי צו פאראייניגן די עטליכע פראווינצן אונטער איין יוניאן. די אנדערע פראווינצן האבן אויך געשיקט רעפרעזענטיוון צו די זיצונג וועלכע האט זיך ארויסגעשטעלט צו זיין א סוקסעס ווען מערערע פראווינצן האבן מסכים געווען זיך צו טרעפן ביי א גרעסערע מיטינג אין קוויבעק סיטי וואו פיר פראווינצן האבן אויפגעצויגן א דרעפט קאנפעדעראציע וואס האט געצווינגען די בריטישע רעגירונג אונטערצושרייבן די היסטארישע [[בריטיש נארט אמעריקען אקט]] אין וועלכע די דאמיניען אוו קאנאדע איז געבוירן געווארן פון קוויבעק, אנטעריא, ניו בראנסוויק און נאווע סקאשע. די שטאט [[אטאווע]] איז אויסגעקליבן געווארן פאר די הויפטשטאט צו סימבאליזירן די צוויי פעלקער (ענגלישע און פראנצויזן) שטייענדיג ביי די גרעניצן פון קוויבעק און אנטעריא. [[סיר דזשאן מעקדאנעלד]] איז אויסגעקליבן געווארן אלס קאנאדע'ס ערשטער פרעמיער מיניסטער.  
די ניי געגרינדעטע קאנאדע האט באוויזן זיך אויפצובויען זייער שנעל וועלכע איז געווען די סוקסעס פון די שפעטערדיגע פארגרעסערונג פון קאנאדע, ווייל די מערב פראווינצן פירער האבן געזעהן אז אלעס קלאפט און אויך זיי האבן די מעגליכקייט צו ווערן א טייל פון די רעגירונג. שפעטער האט די [[קאנאדע דאמיניען]] צוגעזאגט צו בויען א נאציאנאלע [[רעילוועי]] צו די מערב פראווינצן אויב די פראווינצן זענען גרייט זיך צו פאראייניגן. דאס איז געווען א גוטער שטופּ ווייל עס האט זיך שטארק געפאדערט רעילוועי טראנספארטאציע אין די מערב פראווינצן. א יאר נאך א יאר זענען אלע מערב פראווינצן אריין אין די קאנפעדעראציע מיט'ן אויסנאם פון נייפונדלאנד און לאבראדאר וועלכע זענען געבליבן אפגעטיילט ביז'ן יאר 949'.
די ניי געגרינדעטע קאנאדע האט באוויזן זיך אויפצובויען זייער שנעל וועלכע איז געווען די סוקסעס פון די שפעטערדיגע פארגרעסערונג פון קאנאדע, ווייל די מערב פראווינצן פירער האבן געזעהן אז אלעס קלאפט און אויך זיי האבן די מעגליכקייט צו ווערן א טייל פון די רעגירונג. שפעטער האט די [[קאנאדע דאמיניען]] צוגעזאגט צו בויען א נאציאנאלע [[רעילוועי]] צו די מערב פראווינצן אויב די פראווינצן זענען גרייט זיך צו פאראייניגן. דאס איז געווען א גוטער שטופּ ווייל עס האט זיך שטארק געפאדערט רעילוועי טראנספארטאציע אין די מערב פראווינצן. א יאר נאך א יאר זענען אלע מערב פראווינצן אריין אין די קאנפעדעראציע מיט'ן אויסנאם פון נייפונדלאנד און לאבראדאר וועלכע זענען געבליבן אפגעטיילט ביז'ן יאר 949'.




=== די ערשטע יארן ===
=== די ערשטע יארן ===
פרעמיער מיניסטער מעקדאנעלד איז געבליבן אין אמט פאר 24 יאר, אויסער פיר יאר ווען [[מאקעניזיע]] האט אים באזיגט אבער באלד דערנאך צוריק פארלוירן. אין די יארן (867' ביז 891') האט ער אראפגעשטעלט אלע יסודות פון דער נייער זעלבשטענדיגע רעגירונג. אלע שטייערן און פראגראמען זענען איינגעשטעלט געווארן און פילע רעגירונג'ס אפיסעס זענען אויפגעשטעלט געווארן. די יארן זענען, צו מעקדאנעלד'ס מזל, געווען זאטע יארן און די עקאנאמיע האט זיך שנעל אויפגעכאפט. אויסער די נאטורליכע אוצרות האט זיך אנגעהויבן א פעסטע מאנופעקטשערינג אינדוסטרי אין די שטאט [[מאנטרעאל]]. די רעגירונג האט אסאך צוגעהאלפן צו די מאנופעקטשערינג אינדוסטריע און געגרינדעט ספעציעלע פראגראמען איר אויפצוארבעטן. מאנטעראל איז דעמאלט געווארן די אינדוסטריאלע הויפטשטאט פון קאנאדע. שפעטער איז עס אריבער קיין [[טאראנטא]] נאכדעם וואס די ענגלישע באפעלקערונג האט זיך אפגעטראגן פון קוויבעק ווען די פראנצויזן האבן אנגעהויבן שטורעמען קוויבעק און אויסגעטיילט צרות דורך זייערע טעראריסטישע גרופעס.
פרעמיער מיניסטער מעקדאנעלד איז געבליבן אין אמט פאר 24 יאר, אויסער פיר יאר ווען [[מאקעניזיע]] האט אים באזיגט אבער באלד דערנאך צוריק פארלוירן. אין די יארן (867' ביז 891') האט ער אראפגעשטעלט אלע יסודות פון דער נייער זעלבסטשטענדיגע רעגירונג. אלע שטייערן און פראגראמען זענען איינגעשטעלט געווארן און פילע רעגירונג'ס אפיסעס זענען אויפגעשטעלט געווארן. די יארן זענען, צו מעקדאנעלד'ס מזל, געווען זאטע יארן און די עקאנאמיע האט זיך שנעל אויפגעכאפט. אויסער די נאטורליכע אוצרות האט זיך אנגעהויבן א פעסטע מאנופעקטשערינג אינדוסטרי אין די שטאט [[מאנטרעאל]]. די רעגירונג האט אסאך צוגעהאלפן צו די מאנופעקטשערינג אינדוסטריע און געגרינדעט ספעציעלע פראגראמען איר אויפצוארבעטן. מאנטעראל איז דעמאלט געווארן די אינדוסטריאלע הויפטשטאט פון קאנאדע. שפעטער איז עס אריבער קיין [[טאראנטא]] נאכדעם וואס די ענגלישע באפעלקערונג האט זיך אפגעטראגן פון קוויבעק ווען די פראנצויזן האבן אנגעהויבן שטורעמען קוויבעק און אויסגעטיילט צרות דורך זייערע טעראריסטישע גרופעס.
    
    
קאנאדע האט זיך גאר שנעל אויפגעבויעט צו זיין איינע פון די וועלט'ס מערסט מאדערניזירטע לענדער, שאפנדיג א וועלט פון נייע מיליאנערן וועלכע האבן אנגעפירט מיט אלע ערליי ביזנעסער. אויך די רעגירונג איז נישט געשלאפן און אינוועסטירט אין גאר גוטע פראיעקטן וועלכע האבן געברענגט טויזנטער נייע דזשאבס. מעקדאנעלד האט געארבעט אויף קעסל און כלים ארומפארנדיג איבער די גאנצע וועלט צו ברענגן ביזנעס קיין קאנאדע. עס האט שטארק מצליח געווען און באוויזן צו עפענען האנדל מיט צענליגער לענדער איבער'ן וואסער.  
קאנאדע האט זיך גאר שנעל אויפגעבויעט צו זיין איינע פון די וועלט'ס מערסט מאדערניזירטע לענדער, שאפנדיג א וועלט פון נייע מיליאנערן וועלכע האבן אנגעפירט מיט אלע ערליי ביזנעסער. אויך די רעגירונג איז נישט געשלאפן און אינוועסטירט אין גאר גוטע פראיעקטן וועלכע האבן געברענגט טויזנטער נייע דזשאבס. מעקדאנעלד האט געארבעט אויף קעסל און כלים ארומפארנדיג איבער די גאנצע וועלט צו ברענגן ביזנעס קיין קאנאדע. עס האט שטארק מצליח געווען און באוויזן צו עפענען האנדל מיט צענליגער לענדער איבער'ן וואסער.  
שורה 70: שורה 70:


=== די ערשטע וועלט מלחמה ===
=== די ערשטע וועלט מלחמה ===
כאטש קאנאדע האט זיך געהאט איינגעשטעלט איר אייגענע רעגירונג סיסטעם און איר קאנטראלירט כמעט אויף הונדערט פראצענט, האט זי אבער נאך נישט געהאט קיין שום זעלבשטענדיגע אויסערן פאליסי ווען די ערשטע וועלט קריג האט אויסגעבראכן אין 914'. בריטאניע'ס דעקלעראציע פון קריג אויף דייטשלאנד האט אין יענע יארן געמיינט אז די גאנצע אימפעריע אריינגערעכנט קאנאדע איז אויטאמאטיש אריינגעצויגן אין דער מלחמה. די רעגירונג האט צו ערשט געשיקט א מיליטער פון 35 טויזנט מענער אבער האט עס שפעטער געטריפעלט פילפאכיג ביז 150,000 טרופן נאכדעם וואס קאנאדע האט געליטן אסאך קרבנות. די קאנאדער כוחות האבן דערנאך געהאט היבשע נצחונות וועלכע האט געברענגט מער יונגע צו די מיליטער. אין 916' האט פרעמיער מיניסטער בארדען צוגעזאגט אז ער וועט צושטעלן א האלב מיליאן קעפ ארמיי, אלע וואלונטירן פון א 8 מיליאן באפעלקערונג צאל.   
כאטש קאנאדע האט זיך געהאט איינגעשטעלט איר אייגענע רעגירונג סיסטעם און איר קאנטראלירט כמעט אויף הונדערט פראצענט, האט זי אבער נאך נישט געהאט קיין שום זעלבסטשטענדיגע אויסערן פאליסי ווען די ערשטע וועלט קריג האט אויסגעבראכן אין 914'. בריטאניע'ס דעקלעראציע פון קריג אויף דייטשלאנד האט אין יענע יארן געמיינט אז די גאנצע אימפעריע אריינגערעכנט קאנאדע איז אויטאמאטיש אריינגעצויגן אין דער מלחמה. די רעגירונג האט צו ערשט געשיקט א מיליטער פון 35 טויזנט מענער אבער האט עס שפעטער געטריפעלט פילפאכיג ביז 150,000 טרופן נאכדעם וואס קאנאדע האט געליטן אסאך קרבנות. די קאנאדער כוחות האבן דערנאך געהאט היבשע נצחונות וועלכע האט געברענגט מער יונגע צו די מיליטער. אין 916' האט פרעמיער מיניסטער בארדען צוגעזאגט אז ער וועט צושטעלן א האלב מיליאן קעפ ארמיי, אלע וואלונטירן פון א 8 מיליאן באפעלקערונג צאל.   


דאס לאנד האט אין די מלחמה יארן באקומען אן אנדער געשטעל ווען אלע ביזנעסער האבן געארבעט פאר די מיליטער, און די פרויען האבן איבערגענומען א גרויסן טייל פון זייערע מענער'ס ביזנעסער. די רעגירונג האט דעמאלט איינגעשטעלט די ערשטע איינקונפט שטייערן אלס א צייטווייליגער פראגראם צו קענען שאפן געלט פאר די קריג. די פרויען האבן ביי די מלחמה באקומען מער רעכטן און האבן צום ערשטן מאל געקענט גיין שטימען. דורכאויס די קריג איז דאס לאנד געווען צושפליטערט אין צוויי נאכדעם וואס בארדען האט געהאט פראבלעמען מיט זיינע מלחמה פאליסיס קעגן די ענגלישע. צו פארמיידן פראבלעמען האט ער געגרינדעט א קאאליציע רעגירונג מיט דער ליבעראלער אפאזיציע, אבער עס האט זיך ארויסגעשטעלט צו זיין א פאטאלער טעות נאכדעם וואס די ליבעראלן זעלבסט האבן זיך צוטיילט מיט זייערע מיינונגען.
דאס לאנד האט אין די מלחמה יארן באקומען אן אנדער געשטעל ווען אלע ביזנעסער האבן געארבעט פאר די מיליטער, און די פרויען האבן איבערגענומען א גרויסן טייל פון זייערע מענער'ס ביזנעסער. די רעגירונג האט דעמאלט איינגעשטעלט די ערשטע איינקונפט שטייערן אלס א צייטווייליגער פראגראם צו קענען שאפן געלט פאר די קריג. די פרויען האבן ביי די מלחמה באקומען מער רעכטן און האבן צום ערשטן מאל געקענט גיין שטימען. דורכאויס די קריג איז דאס לאנד געווען צושפליטערט אין צוויי נאכדעם וואס בארדען האט געהאט פראבלעמען מיט זיינע מלחמה פאליסיס קעגן די ענגלישע. צו פארמיידן פראבלעמען האט ער געגרינדעט א קאאליציע רעגירונג מיט דער ליבעראלער אפאזיציע, אבער עס האט זיך ארויסגעשטעלט צו זיין א פאטאלער טעות נאכדעם וואס די ליבעראלן זעלבסט האבן זיך צוטיילט מיט זייערע מיינונגען.
שורה 118: שורה 118:
=== דער ערשטער קוויבעקער רעפערענדום ===
=== דער ערשטער קוויבעקער רעפערענדום ===
פון ווען די פי.קיו. האט איבערגענומען די פירערשאפט אין קוויבעק אין 76' האט זי געהאט אין פלאן דורכצופירן א רעפערענדום בעפאר זי וועט קענען גיין צו די פעדעראלע רעגירונג פארהאנדלן אירע סואוורענטי פאליסיס. אבער צו קענען דורכפירן א רעפערענדום האט זיך געפאדערט אסאך ארבעט אויפצוארבעטן די פראנצויזישע קולטור אין קוויבעק און פרעדיגן די געדאנק פון זעלבסטשטענדיגקייט. אין איינע פון די שריט האט קוויבעק באוויזן צו דעקלערן קוויבעק אלס א פראנצויזיש רעדנדיגע פראווינץ און נישט ביילינגיול אזויווי די אנדערע פראווינצן. די טויש האט בעיקר אויסגעמאכט אין מאנטרעאל וואו די ביזנעס איז פון לאנגע יארן בעפאר געווען דאמינירט דורך די ענגליש רעדנדיגע באפעלקערונג.  
פון ווען די פי.קיו. האט איבערגענומען די פירערשאפט אין קוויבעק אין 76' האט זי געהאט אין פלאן דורכצופירן א רעפערענדום בעפאר זי וועט קענען גיין צו די פעדעראלע רעגירונג פארהאנדלן אירע סואוורענטי פאליסיס. אבער צו קענען דורכפירן א רעפערענדום האט זיך געפאדערט אסאך ארבעט אויפצוארבעטן די פראנצויזישע קולטור אין קוויבעק און פרעדיגן די געדאנק פון זעלבסטשטענדיגקייט. אין איינע פון די שריט האט קוויבעק באוויזן צו דעקלערן קוויבעק אלס א פראנצויזיש רעדנדיגע פראווינץ און נישט ביילינגיול אזויווי די אנדערע פראווינצן. די טויש האט בעיקר אויסגעמאכט אין מאנטרעאל וואו די ביזנעס איז פון לאנגע יארן בעפאר געווען דאמינירט דורך די ענגליש רעדנדיגע באפעלקערונג.  
ענדליך אין 80' איז פארגעקומען די ערשטע רעפערענדום וואו די קוויבעקער איינוואוינער האבן געדארפט באשטעטיגן אויב זיי ווילן אנהייבן לייגן דרוק אויף אטאווע זיך אפצוטיילן פון קאנאדע און ווערן א פיל זעלבשטענדיג לאנד. ווי אזוי אימער איז עס אבער דורכגעפאלן ווען 60 פראצענט האבן געשטימט דערקעגן.
ענדליך אין 80' איז פארגעקומען די ערשטע רעפערענדום וואו די קוויבעקער איינוואוינער האבן געדארפט באשטעטיגן אויב זיי ווילן אנהייבן לייגן דרוק אויף אטאווע זיך אפצוטיילן פון קאנאדע און ווערן א פיל זעלבסטשטענדיג לאנד. ווי אזוי אימער איז עס אבער דורכגעפאלן ווען 60 פראצענט האבן געשטימט דערקעגן.


נאך די רעפערענדום איז פארלוירן געווארן די שטיצע פאר קוויבעק סואוורענטי און די פי.קיו. פארטיי האט צוריק פארלוירן די פירערשאפט. א שטארקע סיבה צו דעם איז געווען די נייע קאנסטיטוציע טיילן וועלכע זענען אויפגעצויגן געווארן דורך פרעמיער מיניסטער טראדאו וועלכע האבן נישט געגעבן מער מאכט פאר די פראווינצן. אלע פראווינצן האבן אונטערגעשריבן די נייע קאנסטיטוציע טשארטער אבער קוויבעק איז געווען דערקעגן. אין 84' האט טראדאו רעטייערט צוליב זיין שוואכע מזל צו הייבן די עקאנאמיע. די קאנסערוואטיוון האבן איבערגענומען די פירערשאפט מיט [[ברייען מאלראני]] אלס פרעמיער מיניסטער. מאלראני איז געווען א קוויבעקער וועלכע האט גערעדט ביידע שפראכן. ער האט באקומען אסאך שטיצע אינערהאלב קוויבעק נאר ווייל די סואוורענטיזם איז געווען טויט און ער האט געפרעדיגט נאציאליניזם אבער איז גרייט געווען איבערצוארבעטן די נייע קאנסטיטוציע טשארטער אז אויך קוויבעק זאל עס אקצעפטירן.  
נאך די רעפערענדום איז פארלוירן געווארן די שטיצע פאר קוויבעק סואוורענטי און די פי.קיו. פארטיי האט צוריק פארלוירן די פירערשאפט. א שטארקע סיבה צו דעם איז געווען די נייע קאנסטיטוציע טיילן וועלכע זענען אויפגעצויגן געווארן דורך פרעמיער מיניסטער טראדאו וועלכע האבן נישט געגעבן מער מאכט פאר די פראווינצן. אלע פראווינצן האבן אונטערגעשריבן די נייע קאנסטיטוציע טשארטער אבער קוויבעק איז געווען דערקעגן. אין 84' האט טראדאו רעטייערט צוליב זיין שוואכע מזל צו הייבן די עקאנאמיע. די קאנסערוואטיוון האבן איבערגענומען די פירערשאפט מיט [[ברייען מאלראני]] אלס פרעמיער מיניסטער. מאלראני איז געווען א קוויבעקער וועלכע האט גערעדט ביידע שפראכן. ער האט באקומען אסאך שטיצע אינערהאלב קוויבעק נאר ווייל די סואוורענטיזם איז געווען טויט און ער האט געפרעדיגט נאציאליניזם אבער איז גרייט געווען איבערצוארבעטן די נייע קאנסטיטוציע טשארטער אז אויך קוויבעק זאל עס אקצעפטירן.