אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:שבועות"
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ײַ ← יי (10), ײ ← יי (19), װ ← וו, זונטיג ← זונטאג (3), עפ"י ← על פי (2)) |
ק (החלפת טקסט – "בֿ" ב־"ב") |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
''' | '''שבועות''' (אַרויסגערעדט: שוואועס) איז איינער פון די "[[שלש רגלים]]“, פון דריי יידישע [[יום טוב|ימים–טובים]]: [[פסח]], שבועות, [[סוכות]]. דער יום–טוב געפאלט דעם [[ו' סיון|6טן]] אין [[סיון]] (דאָס איז אין [[ארץ–ישׂראל]], אין חוץ לארץ איז דער יום–טוב אויך צומאָרגנס, דעם [[ז' סיון|7טן]] טאָג אין סיון). | ||
דער נאָמען "חג | דער נאָמען "חג שבועות“ שטייט אין [[חומש]] ([[דברים|דברים]] ט"ז) און איז דער טייטש דער יום–טוב פון די "וואָכן“, ווייל ווי דער חומש זאגט אין [[ויקרא]] כ"ג דאַרף מען [[ספירת העומר|אָפציילן]] זיבן וואָכן (49 טעג) פון 1טן טאָג [[עומר]] "ממחרת השבת“ (פון צומאָרגנס פון שבת), און דער פופציגסטער טאָג איז יום–טוב שבועות. אין חומש ווערט אָבער ניט געשטאַנען קלאָר, וואָס מען מיינט "ממחרת השבת“. נאָר די [[תורה שבעל פה]] דערקלערט, אַז דאָס מיינט מען נישט פון "צומאָרגנס פון שבת“, פון זונטאג, נאָר מען מיינט פון "צומאָרגנס פון פסח“.{{הערה|[[מסכת מנחות]] ס"ה}} דאָס איז איינער פון די הויפט–פונקטן, אין וועלכן די [[פרושים]], די וואס הערן צו צו די פירושים וואס די חכמי ישראל וואָס האלטן פון [[תורה שבעל פה]], אונטערשיידן זיך פון אַנדערע יודישע סעקטעס, ווי [[צדוקים]], [[שומרונים]], [[קראי|קאַראַיִמער]], וועלכע האַלטן, אַז [[ממחרת השבת]] מיינט מען פון זונטאג, און דעריבער פאַלט ביי זיי שבועות שטענדיק אויס אין זונטאג. און חומש הייסט דער יום–טוב אויך "חג הקציר“ ([[מסכת שמות]] כ"ג), דאָס הייסט דער יום–טוב פון שניידן [[תבואה]], [[יום הביכורים|יום הבּיכּורים]] ([[במדבר]] כ"ה), דאָס הייסט דער טאָג פון דער ערשטער–צייטיקער תבואה. אין דער [[משנה]] און [[גמרא]] הייסט ער אויך "עצרת“, און כּדי אים אונטערצושיידן פון [[שמיני עצרת]] ווערט ער טייל מאָל אָנגערופן "עצרת של פסח“. | ||
== ווען דער בית המקדש איז געשטאנען== | == ווען דער בית המקדש איז געשטאנען== | ||
אין [[בית המקדש]] איז דער | אין [[בית המקדש]] איז דער יום–טוב געפייערט געוואָרן מיט אָנהייבן ברענגען ביכּורים און אויך מיט ברענגען אויסער די יום–טוב [[קרבנות]] אויך צוויי ברויט פון נייער תבואה ([[שתי הלחם]]) מיט די כבשי עצרת און נאך קרבנות. | ||
די צוויי ברויט איז געקומען שוין פון דער נייער תבואה, אבער שוין פון [[ווייץ|חטים]], [פון שעורים האט מען שוין געברענגט ביים הקרבת העומר]. | די צוויי ברויט איז געקומען שוין פון דער נייער תבואה, אבער שוין פון [[ווייץ|חטים]], [פון שעורים האט מען שוין געברענגט ביים הקרבת העומר]. | ||
| שורה 11: | שורה 11: | ||
==זמן מתן תורתינו== | ==זמן מתן תורתינו== | ||
אין דאַווענען ווערט ער אויך אָנגערופן "זמן מתן תורתנו“, ווייל לויט דער יודישער טראַדיציע{{הערה|[[מסכת שבת]] פ"ו}} איז אין ערשטער טאָג | אין דאַווענען ווערט ער אויך אָנגערופן "זמן מתן תורתנו“, ווייל לויט דער יודישער טראַדיציע{{הערה|[[מסכת שבת]] פ"ו}} איז אין ערשטער טאָג שבועות געגעבן געוואָרן צו יודן די תורה אויפן [[הר סיני]]. מען ליינט דעריבער די תורה פון חומש [[שמות]] די [[פרשה]] פון [[קבלת התורה]] און [[עשרת הדברות]]. | ||
== תורה ליינען == | == תורה ליינען == | ||
| שורה 24: | שורה 24: | ||
=== תיקון ליל שבועות === | === תיקון ליל שבועות === | ||
די נאַכט צום ערשטן טאָג | די נאַכט צום ערשטן טאָג שבועות פירט מען זיך אויף צו זיין און צו זאָגן [[תיקון ליל שבועות]], קיצור פון [[תנ"ך]], [[משנה]], [[גמרא]], און [[זוהר]]. | ||
מען פירט זיך אז מען טובל'ט זיך אין מקווה באשמורת הבוקר. | מען פירט זיך אז מען טובל'ט זיך אין מקווה באשמורת הבוקר. | ||
| שורה 45: | שורה 45: | ||
=== מגלת רות === | === מגלת רות === | ||
{{הויפט ארטיקל|מגילת רות}} | {{הויפט ארטיקל|מגילת רות}} | ||
אין אסאך קהילות ליינט מען [[מגילת רות]] (אין חוץ לארץ דעם צווייטן טאג). דעם טעם זאגט מען ווייל [[דוד המלך]] איז נפטר געווארן אום | אין אסאך קהילות ליינט מען [[מגילת רות]] (אין חוץ לארץ דעם צווייטן טאג). דעם טעם זאגט מען ווייל [[דוד המלך]] איז נפטר געווארן אום שבועות, און זיין [[יחוס]] ווערט דערציילט אין רות. | ||
=== יציב פתגם === | === יציב פתגם === | ||
רעוויזיע פון 11:16, 13 דעצעמבער 2022
שבועות (אַרויסגערעדט: שוואועס) איז איינער פון די "שלש רגלים“, פון דריי יידישע ימים–טובים: פסח, שבועות, סוכות. דער יום–טוב געפאלט דעם 6טן אין סיון (דאָס איז אין ארץ–ישׂראל, אין חוץ לארץ איז דער יום–טוב אויך צומאָרגנס, דעם 7טן טאָג אין סיון).
דער נאָמען "חג שבועות“ שטייט אין חומש (דברים ט"ז) און איז דער טייטש דער יום–טוב פון די "וואָכן“, ווייל ווי דער חומש זאגט אין ויקרא כ"ג דאַרף מען אָפציילן זיבן וואָכן (49 טעג) פון 1טן טאָג עומר "ממחרת השבת“ (פון צומאָרגנס פון שבת), און דער פופציגסטער טאָג איז יום–טוב שבועות. אין חומש ווערט אָבער ניט געשטאַנען קלאָר, וואָס מען מיינט "ממחרת השבת“. נאָר די תורה שבעל פה דערקלערט, אַז דאָס מיינט מען נישט פון "צומאָרגנס פון שבת“, פון זונטאג, נאָר מען מיינט פון "צומאָרגנס פון פסח“.[1] דאָס איז איינער פון די הויפט–פונקטן, אין וועלכן די פרושים, די וואס הערן צו צו די פירושים וואס די חכמי ישראל וואָס האלטן פון תורה שבעל פה, אונטערשיידן זיך פון אַנדערע יודישע סעקטעס, ווי צדוקים, שומרונים, קאַראַיִמער, וועלכע האַלטן, אַז ממחרת השבת מיינט מען פון זונטאג, און דעריבער פאַלט ביי זיי שבועות שטענדיק אויס אין זונטאג. און חומש הייסט דער יום–טוב אויך "חג הקציר“ (מסכת שמות כ"ג), דאָס הייסט דער יום–טוב פון שניידן תבואה, יום הבּיכּורים (במדבר כ"ה), דאָס הייסט דער טאָג פון דער ערשטער–צייטיקער תבואה. אין דער משנה און גמרא הייסט ער אויך "עצרת“, און כּדי אים אונטערצושיידן פון שמיני עצרת ווערט ער טייל מאָל אָנגערופן "עצרת של פסח“.
ווען דער בית המקדש איז געשטאנען
אין בית המקדש איז דער יום–טוב געפייערט געוואָרן מיט אָנהייבן ברענגען ביכּורים און אויך מיט ברענגען אויסער די יום–טוב קרבנות אויך צוויי ברויט פון נייער תבואה (שתי הלחם) מיט די כבשי עצרת און נאך קרבנות.
די צוויי ברויט איז געקומען שוין פון דער נייער תבואה, אבער שוין פון חטים, [פון שעורים האט מען שוין געברענגט ביים הקרבת העומר].
זמן מתן תורתינו
אין דאַווענען ווערט ער אויך אָנגערופן "זמן מתן תורתנו“, ווייל לויט דער יודישער טראַדיציע[2] איז אין ערשטער טאָג שבועות געגעבן געוואָרן צו יודן די תורה אויפן הר סיני. מען ליינט דעריבער די תורה פון חומש שמות די פרשה פון קבלת התורה און עשרת הדברות.
תורה ליינען
דעם ערשטן טאג ליינט מען אין דער תורה "בחדש השלישי", און די הפטורה ליינט מען די מעשה מרכבה אין אנהייב ספר יחזקאל.
דעם צווייטן טאג ליינט מען "כל הבכור", און די הפטורה איז "תפלה לחבקוק" אין תרי עשר.
מנהגים
דער יום שבועות האט נישט קיין ספעציעלע מצווה. זי איז בלויז בארימט מיט אירע הייליגע טראדיציאנאלע מנהגים.
תיקון ליל שבועות
די נאַכט צום ערשטן טאָג שבועות פירט מען זיך אויף צו זיין און צו זאָגן תיקון ליל שבועות, קיצור פון תנ"ך, משנה, גמרא, און זוהר.
מען פירט זיך אז מען טובל'ט זיך אין מקווה באשמורת הבוקר.
אהבה רבה
און ווי קען מען פארפאסן אזא ארטיקל אנעם דערמאנען ווי אזוי חסידים ואנשי מעשה בכל מקומות מושבותיהם, טוען ביים דאווענען ביי די תפלת אהבה רבה זיך אויסגיסן די הערצער פארן טאטען אין הימל.
ובפרט ביי די ווערטער פון ותן בלבנו בינה להבן ולהשכיל לשמוע ללמוד וללמד וכו', א שטיין צוגייט און די ווענט וויינען מיט.
אין סאטמאר זינגט מען דעם באקאנטן ניגון וואס שטאמט פון רבי הערשלע פון רימאנוב.
אקדמות
עס איז אַ מנהג ביי אשכנזים צו זאָגן אקדמות דעם ערשטן טאג שבועות אלס הקדמה צום ליינען די תורה וואס רעדט וועגן די עשרת הדברות.
דער מחבר דערפון איז ר' מאיר בעל אקדמות, און ס'איז באקאנט די לאנגע מעשה מיט סמבטיון און מיטן גלח, וואס צוליב דעם איז ער אהינגעגאנגען צו די עשרת השבטים. מאנכע מאכן אוועק די מעשה, איינע פון די הויפט ראיות אויף דעם נישט ריכטיגקייט פון דעם מעשה איז, אז ער ליגט אין איינע פון די דערפער נעבן ארץ ישראל.
מגלת רות
אין אסאך קהילות ליינט מען מגילת רות (אין חוץ לארץ דעם צווייטן טאג). דעם טעם זאגט מען ווייל דוד המלך איז נפטר געווארן אום שבועות, און זיין יחוס ווערט דערציילט אין רות.
יציב פתגם
דעם צווייטן טאג שבועות איז א מנהג צו זינגען דעם פייט "יציב פתגם" נאך די ערשטע צוויי פסוקים פון דער הפטורה.
מילכיגע מאכלים
עס איז א מנהג צו עסן מילכיג'ס שבועות. טייל עסן א מילכיגע יום־טוב'דיגע סעודה. אנדערע עסן מילכיגע מאכלים פאר דער סעודה ווייל מ'וויל עסן פלייש ביי דער סעודה לכבוד יום־טוב.
אסאך טעמים זענען דערויף געזאגט געווארן.
נאר אין קורצן וועלן מיר אויסרעכענען עטליכע: 1. ווען די אידן זענען צוריקגעקומען פון בארג סיני, האבן זיי נישט געקענט עסן זייערע פארטיגע פליישיגע מאכלים צוליב טריפות (מ'האט דאך נישט געהאט גע'שחט'ן כדת וכדין פאר מתן תורה) האט מען געגעסן נאר מילעכיג'ס. 2. אלס זכר צו דעם "ויקח חמאה וחלב" פון אברהם אבינו פאר די מלאכים, וואס נאר א דאנק דעם האבן משה רבינו באזיגט די מלאכים. (כמבואר בחז"ל במס' שבת שם). 3. תורה נמשלה לחלב כמבואר במס' תענית. 4. דער בני יששכר זאגט א טעם על פי חסידות ווייל חלב איז חסד. און די תורה איז געגעבן געווארן פאר די אידן במידת החסד, ווארום דער אייבערשטער איז נישט מחויב על פי מידת הדין לגלות מסטורין דיליה (זיינע מעשים). אין קאנטראסט צו פרנסה, ווי דער מידת הדין איז מחייב צו פארזארגן א מענטשענס באדערפערנישן כדי ער זאל קענען לעבן אויף דער וועלט און דינען דעם בורא, פונקט אזוי ווי יעדער האר דארף פארזארגן פאר זיינע קנעכט, און אפי' א בעל חי' פארזארגט פאר אירע קינדער,
רעפערענצן
- ↑ מסכת מנחות ס"ה
- ↑ מסכת שבת פ"ו
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!