באַקוקן דעם קאוד פון רוי:עשרה בטבת

{{דעסקריפציע||ענגליש = fast day in Judaism|העב=יום תענית יהודי|דייטש=jüdischer Fastentag|}}
'''עשׂרה בטבת''' איז א [[ייד|יידישער]] [[פאסט-טאג]]. כּלל [[ישׂראל]] פירן זיך אין דעם טאג צו פאַסטן פון [[עלות השחר]] ביז [[צאת הכּוכבים]] (אַרום 12 שטונדן). עשרה בטבת קען געפאלן זונטאג, דינסטאג, מיטוואך, דאנערשטאג און פרייטאג.

== שטאַמונג ==
‫פאַרוואָס פאַסט מען? ווייל יאָר ג'קע"ז (־588) האָט [[נבוכדנאצר]] דער קעניג פון [[בבל|בבל]] באַלאַגערט די שטאָט [[ירושלים]], ווי עס שטייט אין: {{דיק|וַיְהִי בִשְׁנַת הַתְּשִׁיעִית לְמָלְכוֹ בַּחֹדֶשׁ הָעֲשִׂירִי בֶּעָשׂוֹר לַחֹדֶשׁ בָּא נְבֻכַדְנֶאצַּר מֶלֶךְ-בָּבֶל הוּא וְכָל-חֵילוֹ עַל-יְרוּשָׁלִַם וַיִּחַן עָלֶיהָ וַיִּבְנוּ עָלֶיהָ דָּיֵק סָבִיב| [[ספר מלכים|מלכים]] ב' (פרק כ"ה)}}. ‫און אין [[ספר ירמיהו|ירמיה]] {{דיק|ותבוא העיר במצור… ויחזק הרעב בעיר.| [[ספר ירמיה|ירמיה]]}}

שטייט אין [[ספר זכריה|זכריה]]: {{דיק|כה אמר יהוה צבאות, צום הרביעי וצום החמישי וצום השביעי וצום העשירי יהיה לבית יהודה לששון ולשמחה, ולמועדים, טובים; והאמת והשלום, אהבו.|[[ספר זכריה|זכריה]]}}
און עס ווערט געבריינגט אין [[תוספתא]] {{דיק|צום העשירי זה עשרה בטבת - יום שבו סמך מלך בבל את ידו על ירושלים|[[תוספתא]]}}. 

==הלכות ==
אזוי ווי [[שבעה עשר בתמוז]] און [[צום גדליה]], די אנדערע פאסטטעג אויפן חורבן, איז אסור עשרה בטבת נאר עסן און טרינקען, אנדערש ווי [[תשעה באב]] ווען ס'איז נוהג נאך איסורים. עשרה בטבת פאסט מען פון [[עלות השחר]] ביז [[נאכט]]; אין צפון האלב־קיילעך געפאלט דער תענית אינמיטן ווינטער, במילא איז עס א קורצער תענית. כאטש מען מעג עסן און טרינקען ביז עלות השחר, אבער ווען איינער האט זיך געלייגט שלאפן און ער שטייט אויף פארטאגס, טאר ער שוין נישט עסן, סיידן ווען ער האט געמאכט א תנאי פארן שלאפן. טרינקען מעג מען אבער יא, אויב ער איז געוואוינט צו טרינקען אינדערפרי.

ביים דאווענען זאגט מען סליחות אין [[שחרית]] און מען ליינט אין דער תורה [[ויחל]] סיי שחרית און סיי מנחה. טייל ערטער זאגט מען אויך [[אבינו מלכנו]].

===פרייטאג און שבת===
לויטן היינטיגן [[אידישער קאלענדאר|יידישן קאלענדאר]], איז עשרה בטבת דער איינציגער תענית וואס קען געפאלן פרייטאג, א זאך וואס פאסירט נאר אמאל אין עטליכע יארן. אין אזא פאל, זענען דא  דעות צווישן די [[תנאים]]{{הערה|{{בבלי|עירובין|מא|א}}}} און אין [[ראשונים]]{{הערה|[[רבי עובדיה יוסף]], שו"ת [[יחווה דעת]], חלק א, סימן פ}} אז מען זאל אויספאסטן א ביסל פאר שבת, כדי מ'זאל נישט אריינקומען אין שבת אויסגעהונגערט - "שלא יכנס לשבת כשהוא מעונה". אבער הלכה למעשה ווערט געפסקנט אין [[שלחן ערוך]] אז מען ענדיגט דעם תענית מיט נאכט.{{הערה|הגהת ה[[רמ"א]] אויף {{שלחן ערוך|אורח חיים|רמט|ד}}; הרב [[רבי עובדיה יוסף]], שו"ת [[יביע אומר]], חלק ו, אורח חיים סימן לא}} נאך א שמועס איז דא לגבי דעם סדר פון [[מנחה]] ווען עשרה בטבת געפאלט פרייטאג; דער מנהג איז אז מען [[קריאת התורה|ליינט]] פרשת "ויחל" אזוי ווי יעדן תענית, אבער קיין [[תחנון]] זאגט מען נישט אזוי ווי יעדן פרייטאג פון א גאנץ יאר{{הערה|[[רבי יוסף קארו]], [[בית יוסף]], [[אורח חיים]], סימן תקנ}}, דעריבער פרייטאג זאגט מען אויך נישט קיין [[אבינו מלכנו]], וואס גייט צוזאמען מיט תחנון אין פאסט טעג.{{הערה|[[ערוך השלחן]], אורח חיים, סימן תקנ, סעיף ב}}

לויטן היינטיגן קאלענדאר, קען י' טבת קיינמאל נישט געפאלן  שבת . טראץ דעם, שרייבט דער [[אבודרהם]] אז, אנדערש ווי אלע [[דרבנן|דרבָנָנדיגע]] תעניתים, ווען עשרה בטבת וואלט געפאלן שבת, וואלט דער תענית דוחה געווען שבת און נישט אפגעשטופט אויף אן אנדער טאג. דער אבודרהם שרייבט דער מקור פאר דעם איז א פסוק יחזקאל וואו עס שטייט וועגן  עשרה בטבת דער לשון "עצם היום הזה",{{הערה|{{יחזקאל|כד|ב}}}} אזוי ווי די [[תורה]] שרייבט אויף [[יום כיפור]], וואס איז דוחה שבת.{{הערה|[[אבודרהם]], סדר תפילת התעניות}} אבער  [[רבי יוסף קארו]] אין [[בית יוסף]] שרייבט אויפן אבודרהם: "לא ידעתי מניין לו זה" "כ'ווייס נישט פון וואנעט ער נעמט דאס".{{הערה|[[רבי יוסף קארו]], [[בית יוסף]], [[אורח חיים]], סימן תקנ}}

== היינט ==
‫[[רבנות הראשית לישׂראל]] האָבן מתקן געווען זאָל זיין דעם טאָג אויך אַ יום ה[[קדיש]] הכּללי, אַז די וואָס האָבן פאַרלאָרן ביי די [[האלאקאוסט|לאַגער]] קרובי משפּחה, און זיי ווייסן נישט גענוי וועלכער טאָג זענען זיי אַוועק. זאָלן זיי אין דעם טאָג זאָגן פאַר זיי קדיש.

==רעפערענצן==
* {{jdn||הלכות עשרה בטבת|163788|י' טבת תשע"ג}}
{{רעפליסטע}}
{{טרויער טעג}}
{{חגי ישראל ומועדיו}}

[[קאַטעגאָריע:פאסט-טעג]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] 
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:עשרה בטבת]]
[[קאַטעגאָריע:טבת]]