באַקוקן דעם קאוד פון רוי:אלימפיאדע

{{דעסקריפציע||ענגליש = major international multi-sport event organised by International Olympic Committee|העב=אירוע ספורט עולמי|דייטש=alle vier Jahre stattfindende Sportveranstaltung mit zahlreichen Disziplinen|}}
[[טעקע:Olympic_flag.svg|קליין|דער אלימפישער פאן]]
די מאדערנע '''אלימפיאַדעס''' ({{שפראך-en|Olympic Games}}; {{שפראך-fr|Jeux olympiques}}<ref>ענגליש און פראנצויזיש זענען די צווי אפיציעלע שפראכן פון דער אלימפיאדע באוועגונג.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/fr/|title=Jeux Olympiques – Sports, Athlètes, Médailles, Rio 2016|publisher=International Olympic Committee|date=2018-10-22}}</ref>) זענען די פירנדע אינטערנאציאנאלע [[ספארט]] פאסירונגען סיי זומער סיי ווינטער ספארט פארמעסטן מיט טויזנטער מיטטיילער [[אטלעטיק|אטלעטן]] פון ארום דער וועלט  באטייליגן אין פארשידענע פארמעסטן. מער ווי 200 פעלקער באטיילן  אין די אלימפיאדעס.<ref name="EB" />  

די '''אלימפיאַדע''' קומט פאר יעדע פערטע [[יאר]] אין אן אנדער [[שטאט]]. צוויי יאר נאך א זומער אלימפיאדע קומט פאר א ווינטער אלימפיאדע. די ארגינעלע אלימפיאדעס זענען געהאלטן געווארן אין אוראלט גריכנלאנד. די מאדערנע אלימפיאדע האט מען געהאלטן צום ערשטן מאל אין [[אטען]] אין [[1896]]. 

די ערשטע דריי אטלעטן אין יעדן ספארט באקומען מעדאלן פון [[גאלד]], [[זילבער]] און [[בראנז]].

== מאדערנע אלימפיאדעס ==

=== פאראויסגייער ===
דעם טערמין "אלימפיאדע" האט מען געניצט צו באשרייבן פארשיידענע אטלעטישע געשעענישן זייט דעם 17טן יארהונדערט. דער ערשטער אזוינע איז געווען די "קאטסוואלד אלימפיאדע" וואו מען איז צוזאמענגעקומען יעדע יאר פאר עטליכע ספארטן. דער אדוואקאט ראבערט דאווער האט ארגאניזירט די אלימפיאדע צווישן 1612 און 1642.
[[טעקע:Baron_Pierre_de_Coubertin.jpg|קליין|באראן [[Pierre de Coubertin|פיער דע קובערטין]]]]

צווישן 1862 און 1867, האט די שטאט [[ליווערפול]] געהאלטן  א יערליכע "גרויס-אלימפיאדע פעסטיוואל". די דאזיקע אלימפיאדע איז געווען די ערשטע וואס זענען געווען אינגאנצן פאר אמאטארן און מיט אן אינטערנאציאנאלן ארויסקוק.{{sfn|Matthews|2005|pp=53–54}}{{sfn|Weiler|2004}} דער פראגראם פון דער ערשטער מאדערנער אלימפיאדע  אין אטען אין 1896 איז געווען כמעט דער זעלבער ווי ביי דער ליווערפול אלימפיאדע.{{הערה|שם=Girginov Parry 2005 p38}} אין 1865 האבן האלי, ברוקס און ע. ג. רעוונשטיין געגרינדעט די נאציאנאלע אלימפישע אסאציאציע אין ליווערפול, א פאראויסגייער פון דער בריטישער אלימפישער אסאציאציע. אירע גרינדונג ארטיקלען האבן געשאפן דעם ראם פארן אינטערנאציאנאלן אלימפישן טשארטער.{{sfn|Young|1996|p=24}} אין 1866, האט מען ארגאניזירט אין גרויסבריטאניע א נאציאנאלע אלימפיאדע אין דעם לאנדאנער [[קריסטאל פאלאץ]].<ref>{{cite web|url=http://www.wenlock-olympian-society.org.uk/william-penny-brookes/index.shtml|title=Much Wenlock & the Olympian Connection|publisher=Wenlock Olympian Society|accessdate=31סטן יאנואר 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090123183803/http://www.wenlock-olympian-society.org.uk/william-penny-brookes/index.shtml <!--Added by H3llBot-->|archivedate=23סטן יאנואר 2009}}</ref>

אין די יארן 1870 און 1875 האט מען געהאלטן אלימפיאדעס אין דעם פאנאטינייקא סטאדיאן אין אטען, גריכנלאנד.{{sfn|Young|1996|pp=2, 13–23, 81}} דרייסיג טויזנט צוקוקער זענען געווען אנוועזנד ביי דער 1870 אלימפיאדע; פון דער 1875 אלימפיאדע איז נישט געבליבן קיין אפיציעלן בייזיין באריכט.{{sfn|Young|1996|p=44}} אין 1890, נאך זיין בייזיין ביי די אלימפישע שפילן פון דער ווענלאק אלימפישער געזעלשאפט, האט באראן פיער דע קובערטען געשאפן דעם אינטערנאציאנאלן אלימפיאדע קאמיטעט.<ref name="wenlock">{{cite news|title=Rugby School motivated founder of Games|url=http://sportsillustrated.cnn.com/2004/olympics/2004/07/07/bc.sport.olympics.coubertin/|agency=Reuters|work=Sports Illustrated|date=2004-07-08|accessdate=2009-02-04}}</ref> קובערטען האט אנטוויקלט די ווערק פון ברוקס און זאפאס מיט דער כוונה צו שאפן אן אלימפיאדע וואס וועט פארקומען יעדע פיר יאר אין אן אנדער לאנד.<ref name="wenlock" /> ער האט דאס פארגעשלאגן ביי דער ערשטער זיצונג פון דעם נייעם אינטערנאציאנאלן אלימפיאדע קאמיטעט (IOC). מען האט געהאלטן די זיצונג פון 16טן יוני ביזן 23סטן יוני, 1894, ביים [[סארבאן]] אוניווערסיטעט אין  [[פאריז]]. דעם לעצטן טאג פון דער זיצונג האט מען באשלאסן אז די ערשטע אלימפיאדע אונטער דעם אינטערנאציאנאלן אלימפיאדע קאמיטעט וועט מען האלטן צוויי יאר נאכהער אין אטען.<ref>Coubertin, Philemon, Politis & Anninos (1897), Part 2, p. 8</ref> דער IOC קמאיטעט האט דערוויילט דעם גריכישן שריפטשטעלער דעמעטריוס וויקעלאס צו זיין דער ערשטער פרעזידענט.{{sfn|Young|1996|pp=100–105}}

=== 1896 אלימפיאדע ===
[[טעקע:1896_Olympic_opening_ceremony.jpg|קליין|עפענען צערעמאניע אין דעם  פאַנאַטינייקאַ סטאַדיאן]]
די ערשטע אלימפיאדע וואס איז געהאלטן געווארן אונטער דעם [[International Olympic Committee|IOC]] איז פארגעקומען אין דעם פאנאטינייקא סטאדיאן אין [[אטען]] אין  1896. אין יענער אלימפיאדע האבן מיטגעטיילט 241 אטלעטן פון 14 לענדער וואס האבן קאנקורירט אין 43 פארמעסטן.<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/en/content/Olympic-Games/All-Past-Olympic-Games/Summer/Athens-1896/|title=Athens 1896|publisher=The International Olympic Committee|accessdate=8טן פעברואר 2010}}</ref> עוואַנגעלאס זאַפאַס מיט זיין שוועסטער־קינד קאנסטאַנטינאס זאַפאַס האבן געהאט איבערגעלאזט צו דער גריכישער רעגירונג  א קרן פאר צוקונפדיקע אלימפיאדעס. פון דעם קרן האט מען פינאנצירט די 1896 אלימפיאדע.{{sfn|Young|1996|p=117}}<ref>{{cite book|title=Mémoire sur le conflit entre la Grèce et la Roumanie concernant l'affaire Zappa|language=פראַנצויזיש|location=אַטען|year=1893|first=Frédéric|last=de Martens|authorlink=Friedrich Martens|publisher=[printer Anestis Constantinides]|url=http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/5/1/6/metadata-513a41d33e40da3d727896b19c5b9729_1236942720.tkl|accessdate=2טן אויגוסט 2017}}</ref><ref>{{cite book|title=L'affaire Zappa; Conflit Gréco-Roumain|language=פראַנצויזיש|last=Streit|first=Geōrgios S.|authorlink=Georgios Streit|date=1894|location=פאַריז|publisher=L. Larose|url=https://archive.org/details/laffairezappaco00stregoog|accessdate=2טן אויגוסט 2017}}</ref> געארג אַוועראוו האט שיין בייגעשטייערט ברייטהארציג צו באנייען דעם סטאדיאן לכבוד דער אלימפיאדע.{{sfn|Young|1996|p=128}} אויך האט די גריכישע רעגירונג אריינגעלייגט געלט וואס זיי האבן געקלערט צוריקבאקומען דורך פארקויפן בילעטן און ספעציעלע אנדענק בריוומארקן.{{sfn|Young|1996|p=128}}

== רשימה פון זומער אלימפיאדעס ==
זייט מען האט באנייט די אלימפיאדעס אין 1896 זענען פארגעקומען 30 אלימפיאדעס. די זעקסטע אלימפיאדע אין 1916, די צוועלפטע אין 1940 און די דרייצנטע אין 1944 האט מען נישט געהאלטן צוליב דער [[ערשטע וועלט מלחמה|ערשטער וועלט מלחמה]] או דער [[צווייטע וועלט מלחמה|צווייטער וועלט מלחמה]].

{| class="wikitable" border="1"
|- bgcolor="#EFEFEF"
! יאר
! width="155px" | אלימפיאדע
! width="150px" colspan="2"|לאקאציע
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1896]]
|[[זומער אלימפיאדע 1896|ערשטע אלימפיאדע]]
|[[טעקע:Flag of Greece (1822-1978).svg|24px]] [[גריכנלאנד]]
|[[אטען]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1900]]
|[[זומער אלימפיאדע 1900|צווייטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|צרפת}}
|[[פאריז]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1904]]
|[[זומער אלימפיאדע 1904|דריטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|ארצות הברית}}
|[[סאנט לואיס]], [[מיזורי]]
|- bgcolor="#F5FAFF" 
|[[1906]]
|[[זומער אלימפיאדע 1906|אומאפיציעלע אלימפיאדע]]
|[[טעקע:Flag of Greece (1822-1978).svg|24px]] [[גריכנלאנד]]
|[[אטען]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1908]]
|[[זומער אלימפיאדע 1908|פערטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|הממלכה המאוחדת}}
|[[לאנדאן]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1912]]
|[[זומער אלימפיאדע 1912|פינפטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|שבדיה}}
|[[שטאקהאלם]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1916]]
|זעקסטע אלימפיאדע
|{{דגל|האימפריה הגרמנית}} [[דייטשע אימפעריע]]
|[[בערלין]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1920]]
|[[זומער אלימפיאדע 1920|זיבעטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|בלגיה}}
|[[אנטווערפן]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1924]]
|[[זומער אלימפיאדע 1924|אכטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|צרפת}}
|[[פאריז]],
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1928]]
|[[זומער אלימפיאדע אמסטרדם 1928|ניינטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|הולנד}}
|[[אמסטערדאם]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1932]]
|[[זומער אלימפיאדע 1932|צענטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|ארצות הברית}}
|[[לאס אנדזשעלעס]], [[קאליפארניע]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1936]]
|[[זומער אלימפיאדע 1936|עלפטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|גרמניה הנאצית}}
|[[בערלין]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1940]]
|צוועלפטע אלימפיאדע
|{{דגל|פינלנד}}
|[[העלסינקי]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1944]]
|דרייצנטע אלימפיאדע
|{{דגל|הממלכה המאוחדת}}
|[[לאנדאן]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1948]]
|[[זומער אלימפיאדע (1948)|פערצנטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|הממלכה המאוחדת}}
|[[לאנדאן]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1952]]
|[[זומער אלימפיאדע 1952|אלימפיאדע החמש עשרה]]
|{{דגל|פינלנד}}
|[[העלסינקי]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1956]]
|[[זומער אלימפיאדע 1956|זעכצנטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|אוסטרליה}}
|[[מעלבארן]], [[וויקטאריע (אויסטראליע)|וויקטאריע]]{{ש}}[[שטאקהאלם]], [[שוועדן]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1960]]
|[[זומער אלימפיאדע 1960|זיבעצנטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|איטליה}}
|[[רוים]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1964]]
|[[זומער אלימפיאדע 1964|אכצנטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|יפן}}
|[[טאקיא]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1968]]
|[[זומער אלימפיאדע 1968|ניינצנטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|מקסיקו}}
|[[מעקסיקא סיטי]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1972]]
|[[זומער אלימפיאדע 1972|צוואנציגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|מערב גרמניה}}
|[[מינכן]], [[בייערן]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1976]]
|[[זומער אלימפיאדע (1976)|איין און צוואנציגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|קנדה}}
|[[מאנטרעאל]], [[קוויבעק]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1980]]
|[[זומער אלימפיאדע 1980|צוויי און צוואנציגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|ברית המועצות}}
|[[מאסקווע]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1984]]
|[[זומער אלימפיאדע 1984|דריי און צוואנציגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|ארצות הברית}}
|[[לאס אנדזשעלעס]], [[קאליפארניע]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1988]]
|[[זומער אלימפיאדע 1988|פיר און צוואנציגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|קוריאה הדרומית}}
|[[סעאל]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[1992]]
|[[זומער אלימפיאדע 1992|פינף און צוואנציגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|ספרד}}
|[[בארצעלאנע]], [[קאטאלאניע]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[1996]]
|[[זומער אלימפיאדע 1996|זעקס און צוואנציגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|ארצות הברית}}
|[[אטלאנטא]], [[דזשארדזיע]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[2000]]
|[[זומער אלימפיאדע 2000|זיבן און צוואנציגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|אוסטרליה}}
|[[סידני]], [[ניו סאט וויילס]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[2004]]
|[[זומער אלימפיאדע 2004|אכט און צוואנציגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|יוון}}
|[[אטען]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[2008]]
|[[זומער אלימפיאדע 2008|ניין און צוואנציגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|סין}}
|[[בייזשינג]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[2012]]
|[[זומער אלימפיאדע 2012|דרייסיגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|הממלכה המאוחדת}}
|[[לאנדאן]]
|- bgcolor="#F5FAFF"
|[[2016]]
|[[זומער אלימפיאדע 2016|איין און דרייסיגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|ברזיל}}
|[[ריא דע זשאנערא]]
|- bgcolor="#D0E7FF"
|[[2021]]
|[[זומער אלימפיאדע 2021|צוויי און דרייסיגסטע אלימפיאדע]]
|{{דגל|יפן}}
|[[טאקיא]]
|}

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע
|הערות=
<ref name="EB">
{{cite web | title= Overview of Olympic Games | url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/428005/Olympic-Games | website=Encyclopædia Britannica 
| accessdate={{ר}}4טן יוני 2008
}}</ref>
<ref name="Girginov Parry 2005 p38">
{{harvnb|Girginov|Parry|2005|p=[https://books.google.com/books?id=vxAmyvh0ZsQC&lpg=PP1&dq=The%20Olympic%20Games%20Explained%3A%20A%20Student%20Guide%20to%20the%20Evolution%20of%20the%20Modern%20Olympic%20Games%20Routledge&pg=PA38#v=onepage&q=liverpool&f=false 38]}}
</ref>
}}
[[קאַטעגאָריע:ספארט]]
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] 
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:המשחקים האולימפיים]]
[[קאַטעגאָריע:מילוני אויף המכלול העברי]]