באַקוקן דעם קאוד פון ראצפערט (חסידות)

{{דעסקריפציע|אפצווייג פון צאַנזער חסידישער דינאַסטיע}}
[[טעקע:רבינו הקדוש מראצפערט.jpg|250px|ממוזער|בילד פון ראצפערטער [[אדמו"ר|רב]], רבי שלום אליעזר'ל, אויפן דעקל פונעם ביאגראפיע ביכל "רבינו הקדוש מראצפערט", [[בני ברק]], [[תשס"ז]]]]
'''ראצפערט''' איז א [[צאנז (חסידות)|צאנזער חסידות]], געגרינדעט געווארן אין שטאט [[ראצפערט]], אונגארן, דורך [[רבי שלום אליעזר האלבערשטאם]], דער זעקסטער זון פון [[רבי חיים האלבערשטאם]], דער [[צאנז]]ער רב.

== גרינדער ==
דער גרינדער פונעם ראצפערטער הויף איז געווען רבי שלום אליעזר האלבערשטאם (גערופן: "רבי שלום אליעזר'ל", אדער: "דער ראצפערטער רב"; [[ניסן]] [[תרכ"ב]] – [[סיון]] [[תש"ד]]), זון פונעם צאנזער רב און פון רעכיל דבורה, טאכטער פון רבי יחיאל צבי הירש אונגער פון [[טארנא]]{{הערה|זון פון [[רבי מרדכי דוד אונגער (דאמבראווא)|רבי מרדכי דוד אונגער]] פון דאמבראווא}}. רבי שלום אליעזר'ל האט חתונה געהאט אום ד' אלול תרל"ו מיט שרה מרים, טאכטער פון זיין שוועסטער און שוואגער [[רבי מרדכי דוב טווערסקי]] פון [[הארנאסטייפל]]. נאך דער חתונה איז ער געבליבן וואוינען אין הארנאסטייפל פאר צען יאר, און נישט פארמאגנדיג קיין [[רוסלאנד|רוסישע]] בירגערשאפט, האט אים די ארטיגע רעגירונג פארטריבן פון לאנד. אין יאר תרמ"ו איז ער צוריקגעפארן קיין [[גאליציע]], וואו ער האט געוואוינט פאר א קורצע וויילע אין [[שינאווא]] און דערנאך זיך באזעצט אין טארנא{{הערה|{{היברובוקס|רבי יואל בעער|ספר זכרונות המאור|36015|חלק ב', זייט ת"ה, מאיר אמסעל (רעדאקטאר), ברוקלין, תשל"ד|page=405}}; {{אוצר החכמה|[[רבי יעקב לייזער]]|י"ג אורות|640760|מערכת מרן הגה"ק מצאנז|page=109}}}}.

[[טעקע:Újfehértó légifotó1.jpg|שמאל|ממוזער|די שטאט ראצפערט (בילד: תשס"ח)]]
אין [[ראצפערט]] ("אויפאהערטאו", אין [[אונגאריש]]), אונגארן, איז פריער געווען א חסידישער הויף, געפירט דורך [[רבי נפתלי הירצקא הלוי זילבערמאן]] ("רבי הירצקא'לע ראצפערטער"; נפטר געווארן [[ט' תשרי]] [[תרנ"ח]]), א תלמיד פונעם צאנזער רב. נאך זיין פטירה, אום [[ערב יום כיפור]] תרנ"ח, האט רבי שלום אליעזר'ל, אויף דער איינלאדענונג פון פילע אונגארישער צאנזער חסידים, זיך אריבערגעצויגן קיין אונגארן. צוערשט האט ער זיך באזעצט אין [[טעגלאש]], א שטעטל נעבן ראצפערט, פאר א קורצע וויילע, און אום ענדע זומער פון תרנ"ח, האט ער זיך ענדגילטיג אריבערגעצויגן קיין ראצפערט{{הערה|{{היברובוקס|יצחק בן ימיני|דאס אידישע ווארט|50126|אייר-סיון תשנ"ד|page=32|קעפל=ראצפערטער רבי הרה"ק רבי שלום אליעזר'ל זצוק"ל הי"ד}}; {{היברובוקס|י' יוסף כהן|המעין|29658|יונה עמנואל (רעדאקטאר), תשרי תשל"ז|page=53}}}} - די שטאט אויף וועמענ'ס נאמען זיין חסידישער הויף איז באקאנט.

אין ראצפערט, האט ער צוערשט געפירט אין א קליינעם [[בית המדרש]], ביז די חסידים האבן אים געבויט נעבן זיין הויז א גרויסע שול, צו וואו טויזנטער אידן פלעגן קומען אויף שבתים און [[יום טוב|ימים טובים]]{{הערה|שם=ראטמאן|{{היברובוקס|ד.ש. ראטמאן|קובץ המאור|28043|מאיר אמסעל (רעדאקטאר), סיון-תמוז תשמ"ט|page=36}}}}, איבערהויפט אויפן יום טוב [[שבועות]]. שפעטער האבן די חסידים אויך געבויט דארט אין הויף א גרויסע [[סוכה]], אזוי אויך א גרויסן שאטער צו קענען אקאמאדירן די פילע געסט אויף די [[ימים נוראים]] און [[שמחת תורה]]{{הערה|{{אוצר החכמה|צבי ברינער|רבינו הקדוש מראצפערט|171136|פרק א', זייט נ"ו-נ"ז|page=54}}}}.

רבי שלום אליעזר'ל איז אוועק אויף [[קידוש השם]] אין [[אוישוויץ|אוישוויץ-בירקענאו]], בערך אום [[ט"ז סיון]] [[תש"ד]].

== נאכן קריג ==
=== רבי יואל בעער ===
רבי שלום אליעזר'ס צווייטער זון, רבי משולם זושא יצחק הלברשטאם ([[תרנ"ד]] - [[כ"ג אייר]] [[תש"ד]]), וועלכער האט געוואוינט נעבן זיין פאטער אין שטאט ראצפערט, איז אויך גע'הרג'עט געווארן אין אושוויץ ביים [[האלאקאוסט|צווייטן וועלט קריג]]. זיין דריטע טאכטער, רייצא, האט נאכן קריג חתונה געהאט אין [[ניו יארק]] מיט רבי יואל בעער{{הערה|אן אפשטאמיגער פון [[בעל שם טוב]], [[רבי משה חיים אפרים פון סדילקאוו]], [[רבי לוי יצחק פון בארדיטשוב]] און פון [[רבי חיים טשערנאוויצער]]}}, וועלכער האט פאר א תקופה פון צוויי יאר געדינט אלס רב פון "שומרי הדת" אין [[ברוקלין]]. רבי יואל בעער האט אויפגעשטעלט אין [[וויליאמסבורג]] דעם בית-המדרש קהל עדת שלום אויפן נאמען פון זיין עלטער-שווער רבי שלום אליעזר'ל, און נאך עטליכע יאר האט ער אריבערגעפירט דעם בית-המדרש צו בעדפארד הייטס, ברוקלין. אין יאר [[תשי"ח]] האט ער זיך געצויגן קיין [[סאן פאולא]], [[בראזיל]], וואו ער האט ווידער אויפגעשטעלט א בית המדרש און קהילה אויפן נאמען ראצפערט. אין סאן פאולא איז ער געווען באקאנט אלס גרויסער בעל חסד, ער האט אנגעפירט דעם [[הכנסת אורחים]] אין שטאט און אסאך געטון אין [[קירוב]]{{הערה|{{היברובוקס|מאיר אמסעל|ספר זכרונות המאור|36015|חלק ב', זייט ת"ו, ברוקלין, תשל"ד|page=406}}}}.

רבי יואל איז נפטר געווארן [[כ"ט אדר]] [[תשנ"ג]] און פון זיינע שריפטן זענען אין יאר תשע"ו ערשינען צוויי בענדער "שיורי מנחת עני" מיט חידושי תורה און [[סיפורי צדיקים]]. נאך זיין פטירה, האט זיין עלטסטער איידעם, [[רבי מנחם אליעזר זאב ראזנבוים]], דער [[קרעטשניף (חסידות)|קרעטשניפער]] רבי אין [[רחובות]], מכתיר געווען זיין בן יחיד, רבי משולם זושא בעער, אלס ראצפערטער רבי, און זיין יונגסטן איידעם, רבי יצחק דוד הורוויץ, אלס רב פון קהילת ראצפערט סאן-פאולא.

זיינע אנדערע איידעמער זענען: רבי יחיאל אשר זעליג פאנעט, קארלסבורגער רבי אין [[מאנטריאל]]; רבי אליעזר ליבער שנעעבאלג, דער רב פון עדזשווער, [[לאנדאן]]; רבי יצחק אייזיק ראזנבוים, קליוולאנדער רבי אין וויליאמסבורג; רבי חיים יהודה בעק<ref>זון פון [[רבי אברהם צבי בעק]]</ref>, טשערקאסער רבי אין [[מאנסי]]; און רבי חיים אלעזר ווייס, חמעלניקער רבי אין מאנסי.

==== ראצפערטער קהילות ====
דער ראצפערטער רבי, רבי משולם זושא בעער, האט אין כסלו תשפ"ב זיך אריבערגעצויגן קיין עירמאנט, ניו יארק, וואו ער האט געעפנט א בית המדרש ראצפערט{{הערה|{{צ-זשורנאל|-|חנוכת הבית פאר נייעם בית המדרש ראצפערט אין עירמאנט|The Monsey View|קישור=https://issuu.com/themonseyview/docs/issue_323_low_res}}}}.

דער ראצפערטער רב, רבי יצחק דוד הורוויץ, האט דורכאויס די יארן געעפנט קהילות און מוסדות{{הבהרה|דהיינו?... קהילות? שולן? חדרים?}} מיטן נאמען ראצפערט, אין וויליאמסבורג, [[בני ברק]], [[בית שמש]] און [[אלעד]]. זיין איידעם, רבי מאיר האגער{{הערה|אייניקל פון [[רבי משה האגער (סערעט)|רבי משה האגער]], דער [[סערעט וויזשניץ (חסידות)|סערעט וויזשניצער]] [[ראש ישיבה]]}}, איז רב פון דער קהילה אין בית שמש; און זיין אנדערער איידעם, רבי חיים מערץ, דינט אלס רב פון דער קהילה אין וויליאמסבורג.

=== תפארת שמואל קהל ראצפערט ===
אנהייב יאר [[תשכ"ג]], האט זיך געגרינדעט אין וויליאמסבורג א קהילה מיטן נאמען תפארת שמואל קהל ראצפערט{{הערה|{{היברובוקס|גרינדונגס-מעלדונג פון דער קהילה|קובץ המאור|27843|תשרי-חשון תשכ"ג|page=2}}}}, געצילט צוזאמצוברענגען ראצפערטער איינוואוינער און חסידים פון רבי שלום אליעזר'ל. אלס רב פון דער קהילה איז אויפגענומען געווארן [[רבי אשר אנשיל קרויז]], אליין א ראצפערטער געבוירענער, וועלכער איז אויפגעוואקסן אונטער דער השפעה פון רבי שלום אליעזר'ל. רבי אשר אנשיל איז געווען א זון פון רבי שמואל דוד קרויז (שפעטער, דער [[אודווארי]]ער רב), וועלכער האט געבויט פאר רבי שלום אליעזר'ל דעם גרויסן בית-המדרש אין ראצפערט{{הערה|שם=ראטמאן}}{{הערה|{{היברובוקס|רבי שמואל דוד קרויז|יד שמואל|21011|הקדמה פון [[רבי שלום קרויז]] אודוואריער רב |page=15}}}}.

=== בית המדרש מהרש"א דראצפערט ===
אין יאר תשע"ט האט זיך אין [[בארא פארק]] געגרינדעט א [[קהילה]] און [[בית המדרש]] מיטן נאמען מהרש"א דראצפערט, וואו עס האט געדינט אלס רב, רבי חיים צבי טייטלבוים, זון פון [[רבי מנחם מענדל טייטלבוים]], אן אפשטאמיגער פון רבי שלום אליעזר'ל{{הערה|זיין עלטער זיידע, [[רבי משה טייטלבוים]], איז געווען א זון פון [[רבי חיים צבי טייטלבוים]], איידעם פון רבי שלום אליעזר'ל}}; עטליכע יאר דערויף, אום ניסן תשפ"ב, ווען [[קהל יטב לב]] בנשיאות זיין זיידן, [[רבי אהרן טייטלבוים]], האט געעפנט א בית המדרש אין בארא-פארק מיט דעם נאמען, איז רבי חיים צבי אריבער אנפירן דעם בית המדרש{{הערה|{{קישור כללי|אדרעס=https://www.boropark24.com/news/tenth-satmar-beis-medrash-in-boro-park-to-be-opened-this-week|קעפל=צענטער סאטמארער בית המדרש אין בארא פארק ווערט די וואך געעפנט|זייטל=Boro Park 24|דאטום=מאי 5, 2022}}}}.

אין שטאט [[קרית יואל]], ניו יארק, האט מען א נאמען געגעבן א גאס "ראצפערט" (אין [[ענגליש]]: Ratzfert Way), אין אנדענק פון רבי שלום אליעזר'ל.

==דרויסנדיגע לינקס==
*{{אוצר החכמה|צבי ברינער|רבינו הקדוש מראצפערט|171136|מקום הוצאה=בני ברק|שנת הוצאה=תשס"ז|מו"ל=מכון זכרון משה|סופיקס=יא}}
*{{JDN|2=רבי יצחק דוד הורוביץ|5=טעג}}

==רעפערענצן==
{{רעפערענצן}}

{{חסידישע הויפן}}
[[קאַטעגאָריע:צאנז]]
[[קאַטעגאָריע:חסידישע הויפן]]
[[קאַטעגאָריע:אונגארישע אדמורי"ם]]
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
[[he:חסידות ראצפרט]]