באַקוקן דעם קאוד פון משה מארגארעטן

{{דעסקריפציע|אמעריקאנער חסידישער עסקן, גרינדער פון צדק אסאסיאציע (1981–)}}
{{אישיות
| נאמען = משה שלמה מארגארעטן
| קוואלשפראך נאמען = Moshe Margareten
| מדינה = [[פאראייניגטע שטאטן]]
| געבורט דאטום = [[1981]]
| בילד = משה מארגארעטן.jpg
| כיתוב = מארגארעטן ביים אויפטרעטן פאר א צדק אווענט
| וואוינארט = [[וויליאמסבורג]]
| פעילות בולטת = [[פדיון שבויים]]
| באקאנט צוליב = דורכפירן טורמע רעפארמען, באפרייען אידן פון טורמע, וואוילטעטיגע הומאניטארישע הילף איבער די וועלט
}}
'''משה שלמה מאַרגאַרעטן''' (געבוירן תשמ"א) איז א חסידישער עסקן און שתדלן פון וויליאמסבורג, ניו יארק, וועלכער איז באקאנט פאר זיין שתדלנות אין די אמעריקאנער פעדעראלער רעגירונג אויף פארשידענע צוועקן: קרימינאלע יוסטיץ רעפארם, רעליגיעזע פרייהייט, הומאניטארישע הילף איבער דער וועלט, און צוטירט צו פרוכטבארקייט באהאנדלונג. ער איז דער גרינדער און פרעזידענט פון דער '''צדק אסאסיאציע''', א נישט-פּראפיט ארגאניזאציע וואס האט געהאלפן דורכפירן א טורמע רעפארם געזעץ (פירסט סטעפ אקט {{ענ|First Step Act}}) אין [[פאראייניגטע שטאטן|אמעריקע]] צו פארקירצן די טערמינען פאר ווייסע קאָלנער פארברעכער. משה און די צדק ארגאניזאציע האבן געהאלפן שאפן פרעזידענטליכע פּאַרדאָנען און קלעמענסיס פאר עטליכע אידישע ארעסטאנטן, צווישן זיי [[שלום מרדכי רובאשקין]].

משה און צדק האבן באקומען ברייטע פּרעסע דעקונג פאר זייערע טעטיגקייטן ארויסצוראטעווען געשטראנדעטע אפגאנער נאך וואס אמעריקאנע קרעפטן האבן זיך ארויסגעצויגן פון [[אפגאניסטאן]] אין 2021. אין 2023 האט צדק ביישטייערט איבער 30 אמבולאנסן פאר [[אוקראינע]], ארויסצוהעלפן מיט די הומאניטארישע קריזיס געשאפן דורך [[רוסישע אינוואזיע אויף אוקראינע|רוסלאנד'ס אינוואדירן דאס לאנד]]. אין 2023 האט מארגערעטן מאסן-אויפגעטריבן איבער 7 מיליאן דאלער צו [[לאביאונג|לאביאירן]] א געזעץ אין אמעריקע וואס זאל צווינגען [[געזונט פארזיכערונג|אינשורענס פירמעס]] צו דעקן די קאסטן פון [[אומפרוכפערקייט|אינפערטיליטי]] באהאנדלונגען.

== ביאגראפיע ==
[[טעקע:White House Hanukkah Reception 2019.jpg|קליין|מארגארעטן ביי דער [[ווייסע הויז חנוכה צערעמאניע]], מיט פרעזידענט [[דאנאלד טראמפ]]]]
משה איז געבוירן אין 1981 צו שמואל יצחק מארגארעטן און איז אויפגעוואקסן אין [[שיכון סקווירא]] אין [[ראמאפא]] וואו ער האט געלערנט אין די [[סקווירא (חסידות)|סקווערער]] חדר. ווען ער איז געווען 14 יאר האט זיין משפּחה זיך געצויגן פאר זיבן יאר קיין [[ארץ ישראל]], און משה האט געלערנט אין דער פּינסק-קארלינער ישיבה קטנה און דערנאך אין [[רבי מנחם נחום טווערסקי (בני ברק)|טשערנאבילער]] ישיבה גדולה אין [[בני ברק]]{{הערה|עמי, 2025.}}.

ער האט געהייראט אין תשס"א צו א טאכטער פון ר' יעקב יוסף ניישלאס, משב"ק פון [[רבי יעקב יחזקיה גרינוואלד (ב)|רבי יעקב יחזקיה גרינוואלד]], דער [[פאפא (חסידות)|פּאָפּער]] רבי, און וואוינט זינט דאן אין [[וויליאמסבורג]], וואו ער דאווענט אין א סקווערער שטיבל{{הערה|עמי, 2025.}}.

אין 2019 האט מארגארעטן געצינדן די [[מנורה]] ביים [[ווייסע הויז חנוכה צערעמאניע|ווייסן הויז חנוכה צערעמאניע]], אויפ'ן איינלאדונג פון דאן-פּרעזידענט [[דאנאלד טראמפ]], אלס אנערקענונג פאר זיינע לייסטונגען פאר ארעסטאנטן{{הערה|[https://www.whitehousehistory.org/lighting-the-menorah-celebrating-hanukkah-at-the-white-house צינדן די מנורה, סעלעברירן חנוכה אין ווייסן הויז], ווייסע הויז היסטאריע וועבזייטל;{{ש}}{{יוטיוב|7tblumhelwM|שם=משה מארגארעטן צינדט די מנורה ביים ווייסן הויז חנוכה מסיבה}}}}. מארגארעטן איז געווען דער ערשטער [[חסידות|חסיד'ישער איד]] צו צינדן די מנורה אין ווייסן הויז{{הערה|[https://col.org.il/news/121931 לראשונה: חסיד ידליק החנוכיה באירוע השנתי של הבית הלבן], אויף COL}}. אין אפריל 2022 האט מארגארעטן ערהאלטן די 'מעדאל פון העלדישקייט' פון די [[שמעון וויזענטאל צענטער]] פאר זיינע הומאניטארישע לייסטונגען אין אפגאניסטאן און אוקראינע{{הערה|[https://www.wiesenthal.com/about/news/eddy-cue.html 2022 באערונגען], שמעון וויזענטאל צענטער וועבזייטל}}. אין מאי 2022 איז מארגארעטן באערט געווארן ביי די אידישע אמעריקאנע העריטעדזש מאנאט פייערונג אין קאנגרעס{{הערה|{{קישור כללי|אדרעס=https://jewishlink.news/features/51463-congress-celebrates-jewish-american-heritage-month|שרייבער=Judy Berger|קעפל=Congress Celebrates Jewish-American Heritage Month|זייטל=JewishLink|דאטום=May 26, 2022}}; [http://www.thefriedlandergroup.com/jewish-american-heritage-month-celebration-2022.3-62-1730.sub.html Jewish American Heritage Month Celebration - 2022], די פריעדלאנדער גרופע}}.


==מאטיוואציע פאר אקטיוויזם==
משה'ס פאטער, א באקאנטער סקווערער עסקן, האט טיף באאיינפלוסט דעם יונגן משה העלפנדיג א חבר מיט לעגאלע פראבלעמען און ארויסנעמענדיג זיין הויז פון קאנפיסקאציע. א געפיל פון קהיל'ישער אחריות איז טיף איינגעווארצלט אין דער מארגארעטען פאמיליע, מיט פילע פון זיינע געשוויסטער אקטיוו אין צדקה ארגאניזאציעס ווי "מתעסקים", "חברים", "א טיים", און "חסד 24/7"{{הערה|משפחה, 2019.}}.

לויט ווי משה דערציילט איז די הויפט מאטיוואציע פאר זיין ארבעט אין קרימינאלער יוסטיץ רעפארם איז געקומען אין 2011 בעת א באזוך אין אטיסוויל טורמע. ער האט דארט געזען א פאמיליע, וואו א מאמע מיט אירע קליינע קינדער האבן געזאגט "מה נשתנה" פאר זייער טאטן אין טורמע נאך פאר פסח. די מאמע האט זיך נישט געקענט איינהאלטן פון וויינען, און דער הארצשפאלטנדיגער סצענע האט אים איבערצייגט אז ער מוז זיך אריינווארפן אין דעם פעלד, אפילו אן קיין ערפארונג אדער פינאנצירונג. ער האט דאס געזען ווי א מיסיע צו רעפארמירן די סיסטעם און פארבעסערן דאס לעבן פון ארעסטאנטן און זייערע פאמיליעס{{הערה|{{קישור כללי|שרייבער=Reuvain Borchardt|קעפל=The Long Journey to Prison Reform|זייטל=Hamodia|דאטום=נאוועמבער 3, 2018|אדרעס=https://hamodia.com/prime/long-journey-prison-reform/}}; {{קישור כללי|אדרעס=https://www.forbes.com/sites/walterpavlo/2022/12/21/tzedek-association-worked-the-halls-of-congress-to-push-first-step-act-into-law/|שרייבער=Walter Pavlo|קעפל=Tzedek Association Worked The Halls Of Congress To Push First Step Act Into Law|זייטל=forbes.com|דאטום=Dec 21, 2022}}}}.

==צדק אסאסיאציע==
[[טעקע:Tzedek Logo.jpg|קליין|לאגא פון צדק]]
אין 2018 האט ער געגרינדעט אַן אפיציעלע אָרגאַניזאַציע – 'צדק אסאָסיאַציע'{{הערה|[https://www.datanyze.com/companies/tzedek-association/482664031 צדק אסאסיאציע פראפיל], datanyze.com}}, וועלכע באשעפטיגט זיך הויפטזעכליך מיט שתדלנות ביים אמעריקאנער קאנגרעס און [[פדיון שבויים]]. די ארגאניזאציע צילט צו רעפארמירן דעם פראצעדור פון געריכט, אז דער סיסטעם זאל נישט צוטיילן אזעלכע הארבע שטראפן פאר ווייסע-קאלנער פארברעכנס, און אויך פאר פאר'משפט'ע ארעסטאנטן צו קענען ווערן באפרייט פריער דורך גוטע אויפפירונג אדער צוליב עלטערע יארגאנג. ביי די [[קאוויד-19 פאנדעמיק|קאוויד-19 פאנדעמיע]] האט צדק לאביאירט פאר די באפרייאונג פון ארעסטאנטן אין געפאר פון די ווירוס, מיט'ן אדורכשטיפן די "CARES אקט" געזעץ {{ענ|CARES act}}, און אויך געשאפן וויכטיגע מעדיצינישע געצייג פאר שפיטעלער וואו עס האט געמאנגלט{{הערה|[https://tzedekassociation.org/about-me/ "איבער צדק" אויף איר וועבזייטל]}}.

מיט זייערע פארבינדונגען צום ווייסן הויז האבן מארגארעטן און די אנדערע עסקנים פון צדק אויך געהאלפן אויס'פועל'ן עטליכע פּרעזידענטליכע באגנאדיגונגען דורך דאנאלד טראמפ, פאר אידישע ארעסטאנטן וואס האבן באקומען אומ'יושר'דיגע טערמינען, צווישן זיי [[שלום מרדכי רובאשקין]] און שלום ווייס{{הערה|[https://www.yiddish24.com/news/bulletin/32754 קול מבשר, נייעס איבער באפרייאונג פון שלום ווייס]}}. אויך האט מארגארעטן'ס ארגאניזאציע געברענגט די באפרייאונג פון מרדכי יצחק סאַמעט, דורך שתדלנות ער זאל אויך קענען געניסן פון די רעפארמען טראץ וואס ער איז נישט קיין אמעריקאנער בירגער{{הערה|[https://www.yiddish24.com/interviews/12/14530 מענדיל ראטשילד, עסקן פון צדק, אינטערוויו אויף אידיש24]}}.

אין טבת תשפ"ב האט צדק אויפגעטריבן געלט צו גרינדען א [[סופערפעק]] - "צדקפעק", דערמיט אנצוהאלטן אירע טעטיגקייטן דורך שטיצן פאליטישע קאמפיינס{{הערה|{{אייוועלט|52126|נייע סופער-פעק ווערט געגרינדעט דורך די צדק ארגאניזאציע}}; [https://www.yiddish24.com/interviews/12/53317 משה מארגארעטן אויף אידיש24].}}. די סופערפעק האט לאביאירט צו גענצליך אימפלעמענטירן די טורמע רעפארם געזעץ, און אויסגעפירט אז ארעסטאנטן באפרייט צוליב קאוויד-19 ווערן נישט צוריקגעפירט אין טורמע{{הערה|[https://files.dryveup.com/uploads/47499_1640978638_tzedekvid.mp4 קאמפיין ווידעא פון צדק]}}.

אין אייר תשפ"ד איז ער געווען פארמישט אין ראטעווען א איד פון איראן פון באקומען טויט שטראף פאר'ן הרג'ענען א גוי פאר זעלבסטשוץ. צווישן אנדערע האט ער זיך געטראפן דערוועגן מיט סענאטארשע קריסטען דזשיליבראנד פון ניו יארק אינעם הויז פונעם אידישן פילאנטראפ אלעקס ראָווט{{הערה|1=https://twitter.com/TheBelaaz/status/1791543337113047221}}.

===הומאניטארישע צוועקן===
אין 2021 איז מאַרגאַרעטן געוואָרן באַרימט נאָכדעם וואס ער און די 'צדק' אָרגאַניזאַציע האָבן געאַרבעט צו ראַטעווען אַפגאַנער בירגער, פרויען און קינדער וועלכע זענען געווען באדראעט נאך וואס די פאראייניגטע שטאַטן האט ארויסגעצויגן אירע קרעפטן פון דארט, און די [[טאליבאן|טאַליבאַן]] האט איבערגענומען די מאכט{{הערה|[https://www.bbc.com/news/world-us-canada-58729508 אפגאניסטאן: דער ניו יארקער ראביי עוואקואירט פארצווייפלטע אפגאנער] אויף [[בי בי סי|BBC]]}}{{הערה|[https://nypost.com/2021/09/04/brooklyn-rabbi-funds-afghan-refugee-rescue-missions/ ברוקלינער ראביי פינאנצירט די אפגאנער פליטים רעטונג מיסיעס] אויף [[ניו יארק פאסט]]}}. ער האט געארבעט מיט'ן ווייסן הויז און אנדערע פעדעראלע אגענטורן צו שאפן פאפירן פאר די פליטים{{הערה|{{קישור כללי|שרייבער=Pete DeMola|קעפל=Tears, joy as Albany mom reunites with kids who fled Afghanistan|זייטל=Times Union|דאטום=אוגוסט 30, 2021|אדרעס=https://www.timesunion.com/news/article/Tears-joy-as-Albany-mom-reunites-with-kids-who-16423782.php}}}}. צווישן די געראטעוועטע איז געווען [[זבולון סימן טוב]], אנגעבליך דער לעצטער איד פון אפגאניסטאן{{הערה|[https://www.yiddish24.com/news/bulletin/46741 חסדי השם: לעצט פארבליבענער איד פון אפגאניסטאן זבולון סימן-טוב ארויסגעראטעוועט אין אן אקציע דורך 'צדק אסאוסיעישאן'], אויף אידיש24.}}. [[נעבראסקא]] קאנגרעסמאן דאן בעקאן האט געגעבן א רעדע אינעם הויז פון רעפרעזענטיוון אויסלויבנדיג צדק'ס אקטיוויטעטן אין אפגאניסטאן{{הערה|{{קישור כללי|אדרעס=https://www.washingtontimes.com/news/2021/nov/30/a-rabbis-inspiring-story-of-rescuing-those-left-be/|שרייבער=Rep. Don Bacon|קעפל=A Rabbi's inspiring story of rescuing those left behind in Afghanistan|זייטל=The Washington Times|דאטום=אקטאבער 2, 2021}}}}.

ביי די רוסישע אינוואזיע אויף אוקראינע אין 2021–2 האט צדק אויפגעטריבן געלט און אפגעשיקט איבער 30 אמבולאנסן קיין אוקראינע, צו עוואקואירן עלטערע און שוואכע. אין דעצעמבער 14 2021 איז מאַרגאַרעטן געלאדנט געווארן זיך צו טרעפן מיט'ן אוקראינער פרעזידענט [[וולאדימיר זעלענסקי]], וואו דער פרעזידענט האט זיך באדאנקט פאר אים{{הערה|{{קישור כללי|שרייבער=Reuvain Borchardt|קעפל=Zelensky Meets With, Thanks Moshe Margaretten of Tzedek for Humanitarian Work|זייטל=Hamodia|דאטום=נאוועמבער 4, 2022|אדרעס=https://hamodia.com/2022/12/15/zelensky-meets-with-thanks-moshe-margaretten-of-tzedek-for-humanitarian-work/}}}}.

===אינשורענס פאר פערטיליטי באהאנדלונגען===
אום סיון תשפ"ג האט צדק אויפגעטריבן 7 מיליאן דאלאר אין אַן אנליין קאַמפּיין{{הערה|{{אייוועלט|62369|צדק - 'מהפיכה לדורות' קאמפיין - א'-ב' נשא (א') תשפ"ג}}; [https://www.dryveup.com/tzedek קאמפיין בלאט אויף dryveup.com].}} צו לאביאירן פאר א מעדיצינישע רעפארם געזעץ וועלכע זאל צווינגען אינשורענס פירמעס צו באצאלן די קאסטן פון פרוכטבארקייט (פערטיליטי) באהאנדלונגען{{הערה|{{אייוועלט|62367|מעדיקל רעפארם ביל}}; [https://www.yiddish24.com/interviews/12/84063 אינטערוויא מיט מארגארעטן] אויף אידיש24; [https://files.dryveup.com/uploads/20839_1684424470_tzedek_video%20(360p)%20(1%29.mp4 קאמפיין ווידעא פון צדק אויף dryveup.com].}}. צדק האט דאן אפגעהאלטן צוויי אוונטן מיט די אויפטרייבער, איינס מיט רעפובליקאנער סענאטארן ראדזשער מארשאל, און [[טעד קרוז]]{{הערה|[https://www.yiddishvideos.com/post/live-historic-tzedek-event-attended-by-u-s-senators-and-leading-figures-7-00pm Historic Tzedek Event Attended by U.S. Senators and Leading Figures], ווידעא}}, און די אנדערע מיט דעמאקראטישע סענאטארן ריטשארד בלומענטאל און קארי בוקער.

אין אלול תשפ"ג האט מארגארעטן זיך געטראפן מיט [[קעווין מעקארטי]] וואס איז געקומען צו [[מאנטיסעלא]], [[סאליוואן קאונטי]]{{הערה|1={{קישור כללי|שרייבער=Jon Levine|קעפל=Kevin McCarthy courts upstate New York Orthodox Jews in bid to save House majority|זייטל=New York Post|דאטום=סעפטעמבער 9, 2023|אדרעס=https://nypost.com/2023/09/09/kevin-mccarthy-courts-upstate-jews-to-save-house-majority/}}|כיוון=שמאל}}.

אום סיון תשפ"ד איז צום ערשטן מאל אויפגעברענגט געווארן אין אמעריקאנער [[קאנגרעס]], אן אומפארטייאישער ביל צו צווינגען אינשורענס פירמעס צו באצאלן פערטיליטי קאסטן{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://chavez-deremer.house.gov/sites/evo-subsites/chavez-deremer.house.gov/files/evo-media-document/HOPE%20with%20Fertility%20Services%20Act%20-%20Bill%20Text.pdf?&~nfopt(fileDistorted=33903034816064404)|קעפל=HOPE with Fertility Services Act - Bill Text.pdf}}}}. אין די זעלבע צייט האט צדק געמאלדן פאר זייערע שטיצער איבער דעם גרינדונג פון א נאציאנאלע ארגאניזאציע גערופן "אמעריקאנער פאר איי-ווי-עף" (Americans for IVF), אנגעפירט דורך א באורד פון א צאל פראמינענטע דאקטוירים מיט מארגארעטן אלס פארזיצער און פרעזידענט, מיט'ן ציל צו מאכן פערטיליטי מער צוגענגליך, און אוועקצושטופן די קעגנערשאפט צו די סארט באהאנדלונגען{{הערה|{{אפיציעלע וועבזייטל|https://americansforivf.org/|אמעריקאנער פאר איי-ווי-עף}}}}.

==צו ליינען מער==
* [[שמעון ראלניצקי]], "מציל ומשה", '''[[דער גלאק]]''' 8, תמוז תשפ"ב
* [https://www.dropbox.com/scl/fi/0q6p1j8osd17yr19yweko/NakTzedek.pdf?rlkey=d15lzxa44mlrpkelb54lybc7q&e=4&st=68bl1gpw&dl=0 אויסשליסליכער אינטערוויא מיט העסקן רבי משה מארגארעטן], ([https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?t=73683 אייוועלט])
*{{לינק|שרייבער=Eytan Kobre|קעפל=Fast Track to Freedom|זייטל=Mishpacha Magazine|דאטום=יאנואר 22, 2019|אדרעס=https://mishpacha.com/fast-track-to-freedom/}}
*{{לינק|אדרעס=https://amimagazine.org/2025/08/05/a-unique-calling/|שרייבער=יצחק פראנקפורטער|קעפל=A Unique Calling|זייטל=עמי מאגאזין|דאטום=אויגוסט 5, 2025}}

==דרויסנדיגע לינקס==
* {{אפיציעלע וועבזייטל|https://tzedekassociation.org|צדק}}
* {{טוויטער|Tzedek_Assoc|צדק אסאסיאציע}}
* {{לינקדאין|rabbi-moshe-margaretten-a715b3242|רבי משה מארגארעטן}}
* {{אפיציעלע וועבזייטל|https://www.tzedekpac.com|צדק'ס סופערפעק}}
* [https://projects.propublica.org/represent/lobbying/search?search=tzedek+OR+margareten Lobbying Arrangements for Tzedek Or Margareten] אויף ProPublica
* [https://www.opensecrets.org/federal-lobbying/clients/summary?id=F218674 Client Profile: Margareten, Moshe] אויף OpenSecrets
* {{אייוועלט|54426|ר' משה מארגארעטן - צדק ארגאניזאציע}}
* {{יוטיוב|Am1DH4l-2Wg|שם=שלמה זייאנץ פאדקאסט: משה מארגארעטן אין צדק}}

==רעפערענצן==
{{רעפערענצן}}

{{DEFAULTSORT:מארגארעטן, משה}}
[[קאַטעגאָריע:עסקנים]]
[[קאַטעגאָריע:לעבעדיגע מענטשן]]
[[קאַטעגאָריע:וויליאמסבורגער]]
[[קאַטעגאָריע:סקווירער חסידים]]
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
[[he:משה מרגרטן]]