רוי:מהחזנים (קאנטאריני)

פון המכלול
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
דאס איז א דרעפט ארטיקל. עס איז אַן אַרבעט אין פּראָגרעס וואָס איז אָפן פאַר רעדאַגירונג דורך סיי וועם. ווען דער דרעפט איז פארטיג, ביטע גייט איבער דעם אריבערפירן טשעקליסט, זיכער צו מאכן אז עס איז גרייט. דערנאך קענט איר בעטן פון די דרעפט אריבערפירער אז זיי זאלן עס איבערגיין און אריבערפירן צום הויפט געביט. (אייער בקשה וועט פובליצירט ווערן אין המכלול:אריבערפירן דרעפטס, און דארט וועט אויך ערשיינען דער ענטפער - אויב פעלט אויס).

די כהן מהחזנים משפּחה, אויך באקאנט אלס קאנטאריני (Cantarini), איז געווען א באקאנטע און וויכטיגע אידישע משפּחה אין איטאליע אין דער פרי-מאדערנער תקופה. זיי זענען ספּעציעל באמערקט געווארן פאר זייערע ביישטייערונגען צו דער מעדיצינישער און רבנישער קולטור, וואָס האָבן אָפט פאראייניגט סיי תורה-לימוד סיי סייענטיפישע וויסנשאפט.

די משפחה איז געווען אפשטאמיג פון מרדכי (Marco) כהן, איינע פון די קרבנות פון די שחיטה אין אַסאָלאָ (Asolo) אין 1547[1]. גרשון קאנטאריני איז דאן געטריבן געווארן פון אזאלא ווען ער איז געווען בלויז איין יאר אלט קיין פאדוע, און געבראַכט געוואָרן קיין פאַדואַ וואו זיינע צאצאים זענען געווען פירער פון דער קהילה פאר די קומענדיגע דריי הונדערט יאר[2]. די משפּחה האט זיך צוגעגעבן דעם נאמען מהחזנים, און קאנטאריני אין לאטיין, ווייל איינער אדער עטליכע פון אירע שטאמפאטערס האבן געדינט אלס חזן (cantarín) אין שול.

אוניווערזיטעט פון פאדוא און אידישע דאקטוירים

די געשיכטע פון דער קאנטאריני פאמיליע איז באמערקט צוזאמענגעבונדן מיטן אוניווערזיטעט פון פאדוא, וואס איז געווען דער ערשטער אוניווערזיטעט צו אפיציעל אננעמען אידישע סטודענטן פאר פארמעלע מעדיצינישע טרענירונג. די אוניווערזיטעט, געגרינדעט אין 1222, איז געווען פון 16טן יארהונדערט אַ וועלטס־פירנדע בילדונגס־אַנשטאַלט פאַר מעדיצין. א באזונדערע שטריך פון צווישן 1409 און 1816, האבן בערך 325 אידישע מענטשן, פון וועלכע פילע זענען געווען רבנים, גראדואירט מיט מעדיצינישע דיפלאמען פון דער אוניווערזיטעט פון פּאדוע[3].

צווישן 1617 און 1816, האבן עלף מיטגלידער פון דער קאנטאריני פאמיליע, גראדואירט אלס דאקטוירים פון אוניווערזיטעט פון פאדוא. דער פראצענט פון כהנים פון דער קאנטאריני פאמיליע וואס האבן באזוכט פאדוא'ס מעדיצינישע שולע איז געווען באדייטנד העכער ווי דער דורכשניטליכער פראצענט פון כהנים אין דער אלגעמיינער אידישער באפעלקערונג. דאס ברענגט ארויף אן אינטערעסאנטן פונקט בנוגע הלכישע באטראכטונגען פאר כהנים, וועלכע זענען טראדיציאנעל פארבאטן פון ריטואלער פארבאצונג ביי אויסשטעל צו טויטע, א מעגליכע באזארגניס אין מעדיצינישער טרענירונג אריינרעכענענדיג אנאטאמישע צעשניידונג[4].

אנגעזעענע מיטגלידער

עטליכע מיטגלידער פון דער קאנטאריני פאמיליע האבן דערגרייכט אן אנגעזען סטאַטוס אלס געלערנטע, דאקטוירים און קהילה פירער:

שמואל

שמואל (Simon) בן גרשון הכהן (געבוירן בערך 1561, געשטארבן 1631): געדינט אלס דער אפיציעלער פּראָקוראַטאָר פון דער אידישער קהילה פון פּאדוע. געשטארבן אין 1631 ביי דער מגפה, וואס האט אויך גענומען די לעבנס פון צוויי פון זיינע זין און אנדערע פאמיליע מיטגלידער. צווישן זיינע אכט זין האבן געהערט עזריאל, יהודה, און קלונימוס קאנטאריני[5].

יהודה

די עפענונגס פאָרמולע פון ר' יהודה קאנטאריני'ס מעדיצינישער דיפּלאָם: "In dei aeterni nomine Amen" (אין נאָמען פון דעם אייביגן ג-ט, אמן), אנשטאט דעם מער געוויינטלעכן "In Christi nomini Amen" (אין נאָמען פון קריסטוס, אמן). די ספּעציפישע פראזע איז געווען א קאנצעסיע וואס די אוניווערזיטעט האט געמאכט צו אירע אידישע סטודענטן, אונטערשטרייכנדיג די אינסטיטוציע'ס גרייטקייט צו רעספּעקטירן זייערע רעליגיעזע גלויבונגען.

רבי יהודה כ"ץ מהחזנים (Leon; ה'שנ"ד–ה'ת"י), רב און דאקטער אין פּאדוא; ער האט געשריבן דרשות, א קאמענטאר אויפן ספר יהושע, טראקטאטן וועגן ביבלישע טעמעס, און מעדיצינישע געמישטע שריפטן. גרונדי, מרדכי שמואל, 1799-1852, תולדות גדולי ישראל

יוגנט און שטודיעס

ר' יהודה איז געבוירן צו שמואל אומגעפער אין ה'שנ"ד און איז אוועק אין כ"ו ניסן ה'ת"י.

ער האט שוין פון יונגן עלטער אָן קולטיווירט לימוד התורה. בערך אין עלטער פון 24 יאר, אין 1618, האט ער באקומען סמיכה לרבנות פון רב יהודה (לעאָן) דאַ פאַנאָ פון פּאדוא. דער טיטל איז שפּעטער באשטעטיגט געווארן דורך די רבנים ר' מרדכי און ר' גרשון באַסאַני פון װעראָנאַ. ער ווערט אפן אידענטיפיצירט אלס רב אין זיין מעדיצינישן דיפּלאם.

זיין דיפלאם אין מעדיצין און פילאזאפיע פון דעם אוניווערזיטעט פון פאדוע האָט ער באַקומען דעם 31סטן אָקטאָבער 1623. ווי עס איז געווען געווענליך אין 17טן יאָרהונדערט איטאַליע, זענען געשריבן געוואָרן צופרידנשענדע פּאָעמען לכבוד זיין גראדוירונג. ער ווערט אידענטיפיצירט אין זיין דיפּלאם אלס א "ראַבינער־דאָקטער", א זעלטענע זאך ווייל ווייניג דאָקטוירים האָבן זיך דורכגעפירט די מער פאָרגעשריטענע און שווערע שטודיעס צו באַקומען פולע רבנישע סמיכה[6]. פיל אנדערע אידישע מעדיצינישע גראדואנטן פון פּאדוא, אריינגערעכנט דוד מאָרפּורג און רבי משה דוד וואלי, האבן אויסגעוועלט דעם "חבר" טיטל, וואס איז געווען א ווייניגער שטרענגע פארעם פון רבנישע סמיכה[7].

בלויז עטליכע חדשים נאך זיין גראדואציע, איז יהודה דעלעגירט געוואָרן פון דער יידישער קהילה פון פּאדוא צו דינען אלס זייער אידעאלער רעפרעזענטאנט צו פאַרהאַנדלען מיט פּראָפעסאָר קרעמאָנין, וועלכער איז געווען איינער פון זיינע מעדיצינישע שולע פראפעסארן און גראדואציע פּראָמאָטאָרן, וועגן דער אוניווערזיטעטס פאָדערונג פאַר טויטע קערפּער פאַר לערנען[6]. וויבאלד הלכה פארבאָט די בּיזוי פונעם טויטן, האָט די קהילה ערפאָלגרייך פאַרהאַנדלט אַ קאָמפּראָמיס צו צאָלן אַ אָפּצאָל צום אוניווערזיטעט אין אויסטויש פאַר אַן אויסנאַם פון צושטעלן טויטע קערפּער. די דאָזיקע אָפּמאַך איז געבליבן אין קראַפט בערך צוויי הונדערט יאָר, וואָס האָט געמיינט אַז אידישע סטודענטן אין פאַדואַ, אַריינגערעכנט כּוהנים ווי די קאַנטאַריני פאַמיליע, האָבן זיך נישט געדאַרפט זאָרגן וועגן צעשניידן אידישע קערפּער[4].

דעם 10טן מערץ 1628, האט יהודה חתונה געהאט מיט מינדעלע, טאכטער פון יוסף כהן רופא תמרי (דע דאַטאָליס). זיי האָבן געהאַט דריי קינדער. נאכן טויט פון מינדעלע'ס פאטער אין טורמע אין אקטאבער 1632, האט יהודה געדינט אלס א וועכטער פאר זיין יונגן שוואגער פאר א קורצער צייט[6].

=מעדיצינישע פּראַקטיק און קהילה־באַטייליגונג

רבי יהודה האט פלייסיג געארבעט אין לערנען תורה און האט געשריבן ספרים און דרשות. ער איז באשריבן געווארן אלס א מענטש מיט איידעלע מידות. ער האט געהאַט אַ גרויסע פּראַקטיק צווישן סיי דער קריסטליכער און סיי להבדיל דער אידישער באַפעלקערונג פון פאַדואַ. ער איז דערקענט געוואָרן פאַר זיין מוסטערהאַפטער באַהאַנדלונג פון די אָרעמע לייט, וועלכע ער האָט באַזוכט ביז דריי אדער פיר מאָל אַ טאָג אָן באַקומען קיין פאַרגיטיגונג.

ער איז געווען דער פעטער פון דעם מער בארימטן רבי יצחק חיים קאנטאריני. הגם ר' יצחק איז געווען בלויז זעקס יאר אלט ווען יהודה איז געשטארבן, האט ר' יצחק אים שפּעטער געשריבן א הספד און האט זיך שטענדיג באצויגן צו אים אויף א העכסט לויבנדיגן אופן און באשרייבנדיג אים אלס מומחה אין סיי תורה און סיי רפואה אין זיין היסטארישן ווערק פּחד יצחק[6].

קלונימוס קלמן

ער האט שטודירט אין אוניווערזיטעט, און זיך איינגעשריבן אין דעם צווייטן קורס פון מעדיצינישע שטודיעס אין פאַדואַ אוניווערזיטעט דעם 20סטן דעצעמבער 1619. זיין אונטערשריפט איז געווען "Calimanus Cantarinus ebreus patavinus f. Dni Simeonis alias Matriculus"[8]. גראדואירט פונעם אוניווערזיטעט פון פאדוע אין 1623, דאס זעלבע יאר ווי זיין ברודער ליאון. ער האָט זיך באַטייליקט אין דער קאַמף קעגן דער פּעסט אין די יארן 1630/31. זיין טויט דורכאויס דער מגפה איז רעקארדירט געווארן אין דעם שטאט טויט רעגיסטער, אומגעווענליך באמערקנדיג זיין פאך און אידענטיפיצירנדיג אים אלס "עברעאָ" (איד)[6][9].

רבי יצחק חיים

געבוירן 1644. אַ הויכע געשטאַלט פון פרי מאָדערנער אידישער געשיכטע, באַשריבן ווי אַ דאָקטער, דיין, פּאָעט און אָראַטאָר. ער איז אויך געווען א מעדיצינישער גראַדואַט פון פּאַדוע (1664)[10].

זיין ווערק פחד יצחק (אמסטערדאם, 1685), נישט צו פארמישן מיט א ווערק פון דעם זעלבן נאמען פון יצחק לאמפראנטי, איז א באמערקווערטע היסטארישע כראניק. עס פארציילט אן אנטי-אידישע אינצידענט אין די פאדוע געטא אין אויגוסט 1684, ארייננעמענדיג אן אנטאמישע דיסעקציע אין די אוניווערזיטעט פון פאדוע. דאס בוך דעטאלירט זיינע עקספּעריענסן אונטער א זעקס-טאגיגע בעלאגערונג, שליסט איין העברעאישע איבערזעצונגען פון רעלעוואנטע שטאט דאקומענטן, און גיט באפעלקערונג סטאטיסטיקס און באשרייבונגען פון די געמיינדע'ס צושטאנד[11].

מיט אכטונג אפגעשריבן די גאנצע כתב יד פון עולם הפוך מיט דער האנט. פאר יעדע דערמאנונג פון א קאנטאריני פאמיליע מיטגליד אין דעם ווערק, האט ער צוגעלייגט א אייגנארטיגע שליסל-פארמיגע נאטאציע, וואס באווייזט דעם ליינער צום ראנד, וואו ער האט באמערקט זייער שייכות צו אים. די אכטונגפולע אנשטרענגונג פון יצחק, צענדליגע יארן נאכן 1631 מגפה, דינט אלס א עדות צו די טיפע און אנדויערנדע איינפלוס פון די מגפה אויף די קאנטאריני פאמיליע[12].

זיינע הלכה'דיגע תשובות זענען געווען פובליצירט אין רבי יצחק לאמפראנטי'ס פחד יצחק און שמש צדקה פון רבי שמשון מורפורגו. ער האט אויך קארעספּאנדירט מיט די קריסטליכע אינטעלעקטועל טעאפילא אונגאר.

חיים משה

ר' חיים משה (געלעבט אין דער צווייטער העלפט פון דעם 17טן און ערשטער העלפט פון דעם 18טן יארהונדערט): אן איטאליענישער דאקטאר, דיין, פאעט און שרייבער אין פאדוע, וואס האט אויך געדינט אלס א מגיד שיעור אין דער ישיבה. געשריבן דאס איטאליענישע ווערק Chirurgia Pratica (פאדוע, 1677)[13].

איבערגעלאזט העברעאישע כתב-יד ווערק, אריינגערעכנט הגהות (אויף הלכה'דיגע ווערק) און מראה הסנה. דער לעצטער באשרייבט א פארפאלגונג פון אידן אין פאדוע, ווארשיינליך די זעלבע געשעעניש וואס ווערט דיסקוסירט אין זיין פעטער ר' יצחק חיים קאנטאריני'ס פחד יצחק, ספעציפיש וועגן דעם מארד פון א אידישן סטודענט, וועמענס קערפער איז געכאפט געווארן פאר אנטאמישער אויפשניטונג[14][13].

עזריאל

עזריאל (Angelo) בן חיים משה קאנטאריני (גראדואירט פאדוא, 1697)[15]: אן אור-פלימעניק פון רבי יצחק חיים קאנטאריני און א זון פון חיים משה קאנטאריני. באקומען א גראטולאציע פאעזיע פאר זיין גראדואציע, וואס איז צווישן די ווייניג געשריבענע צעטלעך פון זיין סארט.

אנדערע פאמיליע מיטגלידער

  • גרשון זיין כתובה, דאטירט ט' חשון תמ"א, איז איינע פון בלויז צען באקאנטע דעקארירטע כתובות פון דעם 17טן יארהונדערט פאדוע און צייגט ארויס דעם קאהן-קאנטאריני פאמיליע וואפן[16].
  • אן אנדערער גרשון (גראדואירט 1703) האט אויף זיין מעדיצינישער דיפלאָם אויך אויסדריקלעך איינגעשלאסן דעם כּהן סימבאָל[4].
  • אַנדזשעלאָ די גראַסין (געב. 1694), א דאקטער וואס האט אויסגעארבעט די שטאטוטן פון דער בארימטער פּאדוע הילפס-פאַראיין "סאָוועניאָ" (Sovvegno, 1713), און ארויסגעגעבן א טראקטאט איבער פּראקטישער כירורגיע (1715), געווידמעט דעם נאטורפארשער אַנטאָניאָ וואַליסניערי.

ביבליאגראפיע=

דרויסנדיגע לינקס

רעפערענצן

  1. ↑ Attilio Milano, "Cantarini", Encyclopaedia Judaica, 2007. באנד 4, זייט 433.
  2. ↑ Joseph Jacobs, ‏"Cantarini", JewishEncyclopedia.com (ענגליש)
  3. ↑ https://www.invaluable.com/auction-lot/judaica-italien-doktordiplom-doctoratus-privilegi-129-c-dfd4f2d892
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 Edward Reichman, The Anatomy of a Mystery: Kohanim, Dissection, and Medical Training Throughout History, אויף The Seforim Blog, ‏October 31, 2024
  5. ↑ https://www.jewishencyclopedia.com/articles/3982-cantarini-samuel-simon-ben-gerson-hakohen
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 Edward Reichman, A Little-Known Rabbi Doctor and his Exceedingly Rare Medical Diploma Leon Cantarini- AKA Yehuda HaKohen Katz Me-HaHazzanim (University of Padua, 1623), אויף The Seforim Blog, ‏June 11, 2025
  7. ↑ Edward Reichman, The Physician-Ḥaver in Early Modern Italy: A Reunion of Long Forgotten “Friends”, אויף The Seforim Blog, ‏December 4, 2023
  8. ↑ https://moked.it/paginebraiche/files/2021/07/PE-07-2021_MR.pdf
  9. ↑ גירונדי, מרדכי שמואל בן בן-ציון אריה - נפי, חננאל, תולדות גדולי ישראל וגאוני איטליאה (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן)
  10. ↑ Abdelkader Modena and Edgardo Morpurgo, Medici E Chirurghi Ebrei Dottorati E Licenziati Nell Universita Di Padova dal 1617 al 1816 (Bologna, 1967), 26–27.
  11. ↑ David Sclar, "'Like Iron to a Magnet': Moses Hayim Luzzatto's Quest for Providence" (2014). CUNY Academic Works. p. 165.
  12. ↑ https://thelehrhaus.com/scholarship/from-graduation-to-contagion-jewish-physicians-confront-plague-in-1631/
  13. ↑ 13.0 13.1 Louis Ginzberg, Israel Berlin, ‏"CANTARINI, ḤAYYIM MOSES (ANGELO) BEN ISAIAH AZRIEL", JewishEncyclopedia.com (ענגליש)
  14. ↑ גירונדי, מרדכי שמואל בן בן-ציון אריה - נפי, חננאל, תולדות גדולי ישראל וגאוני איטליאה (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע)
  15. ↑ Modena and Morpurgo, Medici, 59, n. 135.
  16. ↑ Reichman, E. (2017). "The Valmadonna Trust broadsides: A virtual reunion for the Jewish medical students of the University of Padua". Verapo Yerape, 7, p. 67; כתובה. פדובה, איטליה. תמ"א JER NLI 901.262=1, מאנוסקריפט אויף נבמ"י.
גענומען פון "https://yi.hamichlol.org.il/w/index.php?title=רוי:מהחזנים_(קאנטאריני)&oldid=337587"