רוי:ווארט
אין לינגוויסטיק איז אַ וואָרט אַן עיקר טייל פון דער געבוי פון א פראזע און א זאץ. יעדע ווארט האט א באזונדערן באדייט און פאנעטישן קלאנג אין א שפראך צו רעדן און אויך פאר שריפט.
אויסטרעפן די אנטוויקלונג פון א ווארט הייסט עטימאלאגיע.
צוויי ווערטער וואס מען רעדט אויס גלייך ווערן גערופן "האמאפאנען".
א ווערטערבוך איז א ליסטע פון ווערטער מיט זייערע באדייטן אדער מיט זייער טייטש אויף אן אנדער שפראך. א טעזארוס ברענגט צוזאמען ווערטער וואס זענען סינאנימען.
א ווארט איז געבויט פון (איינעם אדער מער) טראפן.
קאטעגאריעס פון ווערטער
ס'זענען דא אכט קאטעגאריעס אונטער וועלכע ווערטער פאלן אריין. מ'קען עס צעטיילן אין מער אויך, אבער באופן כללי איז אנגענומען צו איינטיילן אין אכט. פאלגנד זענען די אכט חלקים פון שפראך זייער בקיצור אין אידיש:[1]
- 1. זאכווארט (noun)
א נאמען פון א מענטש, חפץ, אדער באגריף.
ביישפילן: טיש, בענקל, שטאט, מענטש, משה, בערל, לייכזיניגקייט, העראאיזם.
- 2. פּראָנאָם (pronoun)
א ווארט וואס באציט זיך צו א זאכווארט אבער דערמאנט נישט דעם נאמען אליין.
ביישפילן: איך, ער, זי, עס, דו, עץ, ענק, איר, אונז.
- 3. ווערב (verb)
א פעולה; עפעס וואס איינער טוט.
ביישפילן: גיין, קומען, עסן, שלאפן, טראכטן, לויפן, אויפהייבן, קוקן, קריכן. 'זיין' און 'האבן' זענען אויך ווערבן.
- 4. אַדיעקטיוו (adjective)
עפעס וואס שילדערט דעם מצב פון א זאכווארט אדער פראנאם.
ביישפילן: גרויס, קליין, לאנג, קורץ, שווארץ, ווייס, ביטער, זיס, קלוג, נאריש, פול, ליידיג, מזל'דיג, טרויעריג, פרייליך.
- 5. אַדווערב (adverb)
עפעס וואס שילדערט א ווערב
ביישפילן: שנעל, שטאט, אויסנווייניג, אינעווייניג, אויבנאויף, אוועק, אהער, אהין, אויבן, אונטן, אינמיטן.
אן אדווערב איז אויך עפעס וואס שילדערט אן אדיעקטיוו.
ביישפילן: זייער בלוי, שטארק אפגעשוואכט, לאנג פארטראכט, צו פארשלאפן, אינאיינעם פארכאפט. (אין געוויסע פעלער קען עס אויך זיין עפעס וואס שילדערט א צווייטן אדווערב: זייער שנעל, גאר שטאט, אינגאנצן אויבן.)
- 6. פּרעפּאָזיציע (preposition)
עפעס וואס איז מחבר א זאכווארט אדער פראנאם צום קומענדיגן זאכווארט/פראנאם
ביישפילן: אין, צו, פון, אויף, אונטער, איבער, פאר, נאך, מיט, אָן.
- 7. קאָניונקציע (conjunction)
עפעס וואס איז מחבר איין חלק פונעם זאץ צו א צווייטן
ביישפילן: און, אבער, ווייל, אדער, אז, אלס, ווי, ווען.
- 8. אינטעריעקציע (interjection)
א שטארקער אויסרוף וואס דריקט אויס די געפילן.
ביישפילן: אוי! הער אויף! אופס! פעך! וואה!
רעפערענצן
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!
- ↑ גרשון, "אידישע ווערטער און זייער ריכטיגער אויסלייג (ספעלינג)" אויף אייוועלט