אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "שופר בלאזן"

אין [[פרשת פינחס]], צווישן די מצוות פון די [[קרבן|קרבנות]] אין די [[ימים טובים]], ווערט ראש השנה דערמאנט אלס א טאג אין וואס מען בלאזט:

עס איז דא א מחלוקת וועלכער שופר עס איז כשר צו בלאזן דערמיט. דער רמב"ם האלט אז נאר פון א [[שאף|שעפס]] איז כשר{{הערה|{{רמב"ם|שופר סוכה ולולב|א|א|ספר=זמנים}} און אזוי שרייבט דער רס"ג אין זיין סידור דף ריז און {{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=של יעל}}}} אבער לויט אנדערע דעות איז יעדער שופר כשר חוץ פון דאס וואס קומט פון רינדער ([[אקס]] אדער [[קוה]]), אבער בכל אופן איז בעסער צו נעמען פון א שופר פון א ווידער{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפו|א}}.}} וויבאלד עס דערמאנט די עקידת יצחק{{הערה|לויט [[רבי אבהו]] אין {{תלמוד בבלי|ראש השנה|טז|א}}.}}.

אין תימן האט מען זיך געפירט צו נעמען א שופר פון א 'קודו', א סארט אפריקאנער אנטעלאָפ. להלכה איז מען אויך יוצא ביי א שופר וואס איז אסור בהנאה למשל צוליב א [[נדר]] ווייל א מצוה הייסט נישט קיין הנאה{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כח|א}}}}.

די קורצסטע שיעור פון תקיעה איז אזוי ווי א שיעור תרועה פון 'שלש יבבות', דאס מיינט ווי דריי פון די קורצסטע קולות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=שלש יבבות}}}} אדער ווי ניין אזעלכע קולות{{הערה|תוספות שם ד"ה שיעור תרועה}}. פאר א נארמאלער בעל תוקע נעמט דאס א סעקונדע מיט א האלב{{הערה|הרב דוד קולדצקי, '''שונה הלכות תורת המועדים''' עמוד רצה; הרב שמעון בוקסר, '''שופרא דשופר''' פרק טו.}}. ווייניגער פון דער שיעור הייסט א 'שבר'{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}. לויט דער [[רמב"ן]] (אין זיין דרשה אויף ראש השנה) און דער [[ריטב"א]] (ראש השנה דף לג עמוד ב) איז דא אויך א חילוק אין דער סארט שבר וואס עס צוברעכט זיך אזוי ווי א קרעכץ (או-טו, או טו-או-טו), און אזוי פירן זיך קהילות רוסלאנד און ליטע. דער [[מהרי"ל דיסקין]] האט נאך מחמיר געווען, אז די 'תקיעה' זאל זיין גלאט און גלייך אן קיין שום 'שבירה'.}}. די תקיעה דארף זיין כאטש אזוי לאנג ווי דער מיטלסטער תרועה, און דערפאר ביי סדר תש"ת דארף די תקיעה זיין אזוי ווי דריי שברים, און די זעלבע זאך ביי תשר"ת{{הבהרה}}{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}; {{שוע|אורח חיים|תקצ|ג}}}}. מען מעג מאריך זיין אין די תקיעה וויפיל מען וויל און אויך מאכן וויפיל שברים און תרועות מען וויל{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}}}.

מען טאָר נישט עסן אין ראש השנה פאַרן הערן שופר{{הערה|{{לינק|קעפל=אכילה לפני התקיעות|אדרעס=https://olamot.net/shiurim/אכילה-לפני-התקיעות/|זייטל=עולמות}}. זעט אויך {{פורום אהח|1=אכילה או טעימה קודם תקיעת שופר|2=11245}}}}. אַ בעל תוקע מעג נישט באַקומען באַצאָלט פאַרן בלאזן אין ראש השנה (צוליב [[שכר שבת]]), סיידן עס איז בהבלעה מיטן באצאלט פארן פּראקטיצירן פאר ראש השנה{{הערה|שולחן ערוך תקפה, ה; מגן אברהם תקפה, יב; שו"ע הרב תקפה, יא (זעט אויך סי' שו, יא).}}. אויב דער בעל תוקע קען נישט פאַרענדיגן די 30 קולות, קען אַ צווייטער מענטש איבערנעמען און פאַרענדיגן די איבעריגע קולות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לד|ב}}; שולחן ערוך תקפה, ג; שו"ע הרב תקפה, ח-ט; תקצ, יד}}.

אין גמרא שטייט אז מען פלעגט בלאזן ביי צוויי צייטן ביים דאווענען: 30 תקיעות וואס ווערט אנגערופן 'תקיעות דמיושב' - זיצנדיגע תקיעות (ווייל דעמאלט מעג מען זיצן), לויט רוב שיטות בלאזט מען די 30 תקיעות פארן דאווענען [[מוסף]], און אין די תקיעות איז מען יוצא די מצוה פון תורה, און נאך תקיעות וואס ווערט אנגערופן 'תקיעות דמעומד' - שטייענדיגע תקיעות, וואס ביי זיי דארף מען שטיין, לויט רוב שיטות בלאזט מען די תקיעות אינמיטן מוסף נאך יעדע ברכה פון מלכויות, זכרונות און שופרות, און מיט דעם איז מען יוצא דער עיקר המצוה פון [[תקנת חז"ל]] צו בלאזן אויף סדר הברכות{{הערה|{{בבלי|פסחים|קטו|א|מפרש=תוספות|ד"ה=מתקיף}}}}.

די סיבה וואס מען בלאזט ביי מוסף{{הערה|{{משנה|ראש השנה|ד|ז}}}} אפילו וואס געווענליך איז דא א ענין פון [[זריזין מקדימין למצוות]], איז ווייל ביי שעת השמד האבן די פיינט געמיינט אז בלאזן גלייך אינדערפרי איז א רוף צו א מרידה{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|ד|ח}}, עס ווערט געברענגט אין {{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=בשעת}}}}, אדער ווייל די מלוכה האט גוזר געווען צו נישט בלאזן, און אגאנצן אינדערפרי האבן זיי אכטונג געגעבן מען זאל נישט בלאזן{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=בשעת השמד}}}}, און דערפאר האבן חז"ל געהייסן צו בלאזן ביי מוסף און די תקנה איז געבליבן{{הערה|[[ריטב"א]] ראש השנה דף לב עמוד ב}}. נאך א טעם, כדי זאל מען ווערן געדענקט בשעת דעם בלאזן ווען מען איז פול מיט מצוות כרימון, ווייל מען האט שוין געליינט [[קריאת שמע]] און געדאוונט און געליינט אין די תורה און דערפאר וועט מען זוכה זיין ביים דין{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|ד|ח}} מדרש פסיקתא רבתי פיסקא מ}}.

פארן בלאזן זאגט מען זיבן מאל "למנצח לבני קרח מזמור" (תהלים מז), און נאכדעם זאגט מען זעקס פסוקים וואס הייבן זיך אן מיט די אותיות פון קר"ע שט"ן, נאכדעם זאגט מען די פסוק עלה אלוקים בתרועה ה' בקול שופר{{הערה|{{תנ"ך|תהלים|מז|ו}}}}, און דער ציבור זאגט מיט פסוק בפסוק, דערנאך מאכט דער בעל תוקע די ברכות "אקב"ו לשמוע קול שופר" און "שהחיינו" און בלאזט דריי מאל '''תשר"ת'''{{הערה|ביי די תקיעות איז דער מנהג צו בלאזן שברים תרועה אין איין אטעם}} און דריי מאל '''תש"ת''' און דריי מאל '''תר"ת''', צוזאמען 30 קולות. דערנאך זאגט מען דריי פסוקים "אשרי העם יודעי תרועה" וכו' און די צוויי פסוקים שפעטער ({{תנ"ך|תהלים|פט|טז|}}).

ביי די אשכנזים איז דא א ספּעציעלע נוסח פון א יהי רצון צו זאגן אינמיטן די תקיעות. ביי געוויסע מחזורים ווערט דערין דערמאנט דעם נאמען "ישוע שר הפנים", וואס טייל זאגן אז דער צענזור האט דאס אריינגעשריבן און דאס איז נאך א סיבה לויט זיי נישט צו זאגן די יהי רצון{{הערה|זעט אין יביע אומר חלק א אורח חיים סימן לו סעיף קטן יח, און דוד תמר, "הערות לנוסח תפילות ופיוטים", '''שמעתין''' 107–108, עמוד 188–189. זעט אויך {{פורום אהח|1=ישוע שר הפנים ?|2=36430}}}}.