בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
←שפתי חכמים: אויסשטעל
(←פאפולעריטעט: אויסדרוק, אויסשטעל) |
(←שפתי חכמים: אויסשטעל) |
||
| שורה 43: | שורה 43: | ||
אין יאר תרל"ה איז אין ווילנא געדרוקט געווארן א חומש מיט "עיקר שפתי חכמים", אנגעבליך א קיצור פון שפתי חכמים, ווארשיינליך פארפאסט געווארן דורך די מגיהים אין ווילנער דרוק. עס איז געווארן זייער פאפולער ביז'ן היינטיגן טאג. עס זענען דא שטארקע קריטיק אויף דעם קיצור, בעיקר אויף דעם וואס צומאל לייגט ער צו וואס עס שטייט נישט אין שפתי חכמים, אדער גאר שרייבט פארקערט פון וואס דער שפתי חכמים זאגט{{הערה|זעט למשל {{היברובוקס|רבי מנחם מענדל שניאורסאהן|תורת מנחם התוועדויות תשמ"ח|59244|page=241|באנד=ד|עמ=213|הערה 13}}}}. | אין יאר תרל"ה איז אין ווילנא געדרוקט געווארן א חומש מיט "עיקר שפתי חכמים", אנגעבליך א קיצור פון שפתי חכמים, ווארשיינליך פארפאסט געווארן דורך די מגיהים אין ווילנער דרוק. עס איז געווארן זייער פאפולער ביז'ן היינטיגן טאג. עס זענען דא שטארקע קריטיק אויף דעם קיצור, בעיקר אויף דעם וואס צומאל לייגט ער צו וואס עס שטייט נישט אין שפתי חכמים, אדער גאר שרייבט פארקערט פון וואס דער שפתי חכמים זאגט{{הערה|זעט למשל {{היברובוקס|רבי מנחם מענדל שניאורסאהן|תורת מנחם התוועדויות תשמ"ח|59244|page=241|באנד=ד|עמ=213|הערה 13}}}}. | ||
====פאפולעריטעט==== | ====פאפולעריטעט און קריטיק==== | ||
דער שפתי חכמים איז שנעל געווארן פאפולער, און צוביסלעך זיך איינגעגעבן און געדריקט געווארן אין מערסטנס חומשים, אין איר פולע ווערסיע אדער א קיצור דערפון. ער ווערט אויך געברענגט אין מערערע ספרים, א שטייגער ווי באר מים חיים{{הערה|באר מים חיים, [https://www.sefaria.org/Be'er_Mayim_Chaim%2C_Leviticus.19.2.3 פ' קדושים]}}. געוויסע האבן אנגעוויזן אז ר' שבתי האט געהאט א זכי' אז זיין חיבור זאל אזוי פארשפרייט ווערן ביי כלל ישראל<ref>רבי מנחם מענדיל קראנגיל, פליטת ספרים אויף שם הגדולים, אות ש' ערך שפתי חכמים.</ref>. אזוי ווערט אויך איבערגעגעבן בשם דער עטרת צבי<ref>רבי יצחק אייזיק אייכענשטיין אב"ד קיוויאשד, עטרת יצחק, מאנסי תשפ"ג{{הבהרה|וועלכע עמוד?}}: "רבינו בעל עט"צ אמר שהשפתי חכמים זכה להיות נדפס כמעט בכל החומשים אצל פירוש רש"י והוא מפני שבמקום א' כתב דבר שכוון בזה לכוונת רש"י הקדוש" עיי"ש.</ref>. | דער שפתי חכמים איז שנעל געווארן פאפולער, און צוביסלעך זיך איינגעגעבן און געדריקט געווארן אין מערסטנס חומשים, אין איר פולע ווערסיע אדער א קיצור דערפון. ער ווערט אויך געברענגט אין מערערע ספרים, א שטייגער ווי באר מים חיים{{הערה|באר מים חיים, [https://www.sefaria.org/Be'er_Mayim_Chaim%2C_Leviticus.19.2.3 פ' קדושים]}}. געוויסע האבן אנגעוויזן אז ר' שבתי האט געהאט א זכי' אז זיין חיבור זאל אזוי פארשפרייט ווערן ביי כלל ישראל<ref>רבי מנחם מענדיל קראנגיל, פליטת ספרים אויף שם הגדולים, אות ש' ערך שפתי חכמים.</ref>. אזוי ווערט אויך איבערגעגעבן בשם דער עטרת צבי<ref>רבי יצחק אייזיק אייכענשטיין אב"ד קיוויאשד, עטרת יצחק, מאנסי תשפ"ג{{הבהרה|וועלכע עמוד?}}: "רבינו בעל עט"צ אמר שהשפתי חכמים זכה להיות נדפס כמעט בכל החומשים אצל פירוש רש"י והוא מפני שבמקום א' כתב דבר שכוון בזה לכוונת רש"י הקדוש" עיי"ש.</ref>. | ||
עס זענען אבער דא אסאך קריטיקירער אויפ'ן שפתי חכמים, לגבי געוויסע פשטים וואס זענען נישט ריכטיג אדער קעגן הלכה, און בעיקר אז ער ברענגט נישט ריכטיג די ווערטער פונעם מזרחי און אנדערע מפרשים. אבער רוב פון די טענות וואלטן געדארפט זיין קעגן דעם מנחת יהודה, פון וועם רוב פונעם ספר קומט. דער [[רבי יעקב גאטליב|מישקאלצער רב]] שרייבט שארף קעגן געוויסע פשטים אין שפתי חכמים וואס שטימען נישט מיט הלכה, און ענדיגט צו "מצוה לפרסם בשער בת רבים אשר בשפתי חכמים מצויים דברים בדוים כאלה הרבה... וכן שמעתי עוד בילדותי שנמצאים בדבריו טעותים לרוב"<ref>{{היברובוקס|2=יגל יעקב|3=848|page=6|באנד=א|4=סימן מ"ה אות ד}}</ref>. [[רבי יואל טייטלבוים|סאטמאר רב]] דרוקט זיך אויס אין א פלאץ "והשפתי חכמים כתב בזה דברים שאסור לשומען"{{הערה|{{היברובוקס|2=דברי יואל|3=21181|page=291|באנד=ד|עמ=רצ|4=כי תשא}}}}. | |||
עס זענען | |||
דער [[רבי יעקב גאטליב|מישקאלצער רב]] שרייבט שארף קעגן געוויסע פשטים אין שפתי חכמים וואס שטימען נישט מיט הלכה, און ענדיגט צו "מצוה לפרסם בשער בת רבים אשר בשפתי חכמים מצויים דברים בדוים כאלה הרבה... וכן שמעתי עוד בילדותי שנמצאים בדבריו טעותים לרוב"<ref>{{היברובוקס|2=יגל יעקב|3=848|page=6|באנד=א|4=סימן מ"ה אות ד}}</ref>. [[רבי יואל טייטלבוים|סאטמאר רב]] דרוקט זיך אויס אין א פלאץ "והשפתי חכמים כתב בזה דברים שאסור לשומען"{{הערה|{{היברובוקס|2=דברי יואל|3=21181|page=291|באנד=ד|עמ=רצ|4=כי תשא}}}}. | |||
די מערסטע קריטיק איז דער שפתי חכמים אויסגעשטאנען פונעם פירוש לקט בהיר אויף רש"י, פון ר' ישעיה ווייס. ער האט זיך געשטעלט פאר א ציל צו ערקלערן רש"י'ס ווערטער קלאר און גרינטליך לוט די מקורות און לויט די מפרשים, און געהאלטן אז דער שפתי חכמים קומט דאס נישט נאך. אין לקט בהיר פון ערשטן אויפלאגע תש"מ, איז פארהאן אסאך שארפע קריטיק אויפ'ן שפתי חכמים. נאך א צרה וואס האט אים באטראפן, האט ר' ישעיה דאס אנגענומען אלס סימן אז ער האט נישט געדארפט אזוי אראפרייסן דעם שפתי חכמים<ref>זע אין אייוועלט [https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=221322#p221322 דא] און [https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=82458#p82458 דא]</ref>, און ער האט געלאזט צוואה צו צענזורירן די ווערטער פון זיין ספר און ווייכער מאכן די שארפע ווערטער. [[רבי געציל בערקאוויטש]] איז איבערגעגאנגען און צענזורירט דעם ספר, און אזוי זענען די היינטיגע פארשפרייטע אויפלאגעס. | די מערסטע קריטיק איז דער שפתי חכמים אויסגעשטאנען פונעם פירוש לקט בהיר אויף רש"י, פון ר' ישעיה ווייס. ער האט זיך געשטעלט פאר א ציל צו ערקלערן רש"י'ס ווערטער קלאר און גרינטליך לוט די מקורות און לויט די מפרשים, און געהאלטן אז דער שפתי חכמים קומט דאס נישט נאך. אין לקט בהיר פון ערשטן אויפלאגע תש"מ, איז פארהאן אסאך שארפע קריטיק אויפ'ן שפתי חכמים. נאך א צרה וואס האט אים באטראפן, האט ר' ישעיה דאס אנגענומען אלס סימן אז ער האט נישט געדארפט אזוי אראפרייסן דעם שפתי חכמים<ref>זע אין אייוועלט [https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=221322#p221322 דא] און [https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=82458#p82458 דא]</ref>, און ער האט געלאזט צוואה צו צענזורירן די ווערטער פון זיין ספר און ווייכער מאכן די שארפע ווערטער. [[רבי געציל בערקאוויטש]] איז איבערגעגאנגען און צענזורירט דעם ספר, און אזוי זענען די היינטיגע פארשפרייטע אויפלאגעס. | ||