אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פרשת משפטים"

פון המכלול
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
(נישט גענדיגט)
(←‏פרשה אינהאלט: רעדאגירונג)
שורה 24: שורה 24:
[[קובץ:Davis The Covenant Confirmed.jpg|שמאל|ממוזער|300px|די בונד פון די אידן מיטן באשעפער, געמאלעוועט דורך דזש'אן סטיפל דעייוויס]]
[[קובץ:Davis The Covenant Confirmed.jpg|שמאל|ממוזער|300px|די בונד פון די אידן מיטן באשעפער, געמאלעוועט דורך דזש'אן סטיפל דעייוויס]]
נאך די [[מעמד הר סיני]] ווי סזענען געגעבן געווארן פאר כלל ישראל די [[עשרת הדברות]], גיבט די באשעפער פאר כלל ישראל דורך משה רבינו, נאך א לאנגע ליסטע פון מצוות און דינים<ref>אזוי קומט אויס פון די סדר הפרשיות, אבער זענען דא [[מפרשים]] וואס האלטןאז די אלע דינים פון פרשהזענען געגעבן געווארן אין [[מי מרה|מרה]], אזוי אויך איז דא וואס לערנען אז זיי זענען א זאמלונג פון מצוות און דינים וואס זענען געזאגט געווארן און פארשידענע אומשטענדן און ארטן, און זענען נאר געשריבן געווארן צוזאמען דא.</ref>. מערהייט פון די מצוות זענען איבער די אידישע געזעצן וואס איז נוגע צווישן א מענטש און זיין פראנדצווישן זיי ווי פאלגנד:
נאך די [[מעמד הר סיני]] ווי סזענען געגעבן געווארן פאר כלל ישראל די [[עשרת הדברות]], גיבט די באשעפער פאר כלל ישראל דורך משה רבינו, נאך א לאנגע ליסטע פון מצוות און דינים<ref>אזוי קומט אויס פון די סדר הפרשיות, אבער זענען דא [[מפרשים]] וואס האלטןאז די אלע דינים פון פרשהזענען געגעבן געווארן אין [[מי מרה|מרה]], אזוי אויך איז דא וואס לערנען אז זיי זענען א זאמלונג פון מצוות און דינים וואס זענען געזאגט געווארן און פארשידענע אומשטענדן און ארטן, און זענען נאר געשריבן געווארן צוזאמען דא.</ref>. מערהייט פון די מצוות זענען איבער די אידישע געזעצן וואס איז נוגע צווישן א מענטש און זיין פראנדצווישן זיי ווי פאלגנד:
* דיני [[עבד עברי]] און [[אמה עברייה]],
* דיני [[עבד עברי]] און [[אמה עברייה]].
* דיני [[גזל|גנב]]
* הארגענען אדער שעדיגן א צווייטן
* [[דיני שומרים]]
* זיין פארמעגן וואס האט געשעדיגט ([[ארבעה אבות נזיקין]]): זיין אקס אדער גרוב אדער פייער וואס האבן געשידיגט.
* [[מצוות הלוואה|פארבארגן פאר אן ארעמאן]]
* דיני [[גנב]], [[גזל]]ן, און די דין פון [[הבא במחתרת]].
* דין [[פיתוי (הלכה)|מפתה]] [[רוב (הלכה)|פסק'ענען נאך רוב דיינים]], [[פריקה וטעינה (מצווה)|פריקה וטעינה]], [[שמיטה|שמיטת קרקעות]], [[שבת|שביתה אין שבת]], [[עלייה לרגל]], [[ביכורים]].
* [[דיני שומרים]].
| לא תעשה חינוך = פארקויפן א [[אמה עברייה]], אפהאלטן פון איר [[שאר כסות ועונה]], [[איסור הכאת הורים|שלאגן עלטערן]], עסן [[שור הנסקל]], [[איסורי כישוף ביהדות|לאזן א מכשפה לעבן]], [[אונאת הגר|אויספאפן א גר מיט רייד אדער מיט געלט]], [[כל אלמנה ויתום לא תענון|פאניגן א אלמנה אדער א יתום]], [[לא תהיה לו כנושה|מאנען א חוב פון אן ארעמאן]], [[איסור ריבית]], [[איסור קללה|שעלטן א  דיין אדער א נשיא]], [[תרומות ומעשרות|פארטוישן די סדר תרומות און מעשרות]], [[טרפה|עסן טרפה]], [[איסור לשון הרע|לשון הרע אדער שמע שווא]], [[פסולי עדות]], [[עונש מוות#הגישה ביהדות|א טיילנעמען מיט עושי רע]], זיך פארלאזן אין [[דיני נפשות]] אויף א צווייטן [[דיין]], פארדרייען א משפט, פסק'נען לויט היפּאָטהעסעס, [[שוחד]], זיך באשווערן אין א אפגאט, [[מסית|בארעדן צו דינען עבודה זרה]], שחט'ן [[קרבן פסח]] ווען ס'איז נאך דא [[חמץ]] אין שטוב,[[נותר|איבערנעכטיגן די אימורים פון קרבן פסח]], [[בשר בחלב|קאכן בשר בחלב]], בינדן א בונד מיט אזעלכע וואס דינען עבודה זרה, [[לא תחנם]]
* די דין פון א מפתה.
*דיני [[עבד עברי]] ו[[אמה עברייה]]
* איסור צו פאניגן א אלמנה און יתום, און פאפן א [[גר]].
*אלימות לגווניה - [[הריגה]], חבלה גופנית,
* דיני [[הלוואה]] - [[איסור ריבית]] און די מצוה צוריקצוגעבן א [[משכון]].
*דיני נזק שנגרם על ידי רכושו של אדם ([[ארבעה אבות נזיקין]]): [[קרן (אב נזיקין)|שורו שנגח]], [[בור (אב נזיקין)|בור]] שפתח ונפל לתוכו אדם, [[אש]] שהבעיר אדם והזיקה לרכוש
* איסור צו פארדרייען א משפט, [[עדות שקר]] און נעמען [[שוחד]].
*דיני [[גנב]], [[גזל]]ן, ודין [[הבא במחתרת]]
* מצווה פון [[השבת אבדה]] און [[פריקה וטעינה]].
*[[דיני שומרים]] - אחריות אדם על רכוש אחרים המופקד בידו
* דין ה[[מפתה]] נערה לשכב עמו
*איסור עינוי אלמנה ויתום ואיסור [[אונאת הגר]]
* דיני [[הלוואה]] - [[איסור ריבית]] ומצוות השבת [[משכון]]
* איסור הטיית משפט, [[עדות שקר]] ולקיחת [[שוחד]]
* מצוות [[השבת אבדה]] ו[[פריקה וטעינה]]


לקראת סוף הרשימה מפורטים גם מצוות שבין אדם למקום, כגון:
אזוי אויך א פאר אנדערע מצוות:
*מצוות [[בכור בהמה טהורה]], איסור [[טרפה]] ו[[בשר בחלב]]
* [[בכור]] פון א טהור'ע בהמה, איסור [[טרפה]] און איסור [[בשר בחלב]].
*מצוות [[שבת]], [[שמיטה]] ו[[שלוש רגלים|שלושת הרגלים]]
* מצוות [[שבת]], [[שמיטה]] און די [[שלוש רגלים]].
* הנחיות בנוגע לכניסה ל[[ארץ ישראל]] - הבטחת סיוע שמימי, ואזהרה שלא ילכו אחרי [[עבודת אלילים|עבודת האלילים]] של עמי הארץ
* אנוייזונגען פאר די אריינגאנג אין [[ארץ ישראל]] - א צוזאג פון הימלישע הילף, און אַ ווארענונג נישט צו נאָכפאָלגן די [[עבודה זרה]] פון די פעלקער וואס וואינען יעצט אין דעם לאַנד.


לאחר שמשה מוסר לעם את המצוות שנאמרו לו,{{הערה|כך על פי סדר הכתובים, אך לפי [[פירוש רש"י לתורה]] הסיפור הבא התרחש באמת עוד קודם לכן, לפני מעמד הר סיני}} נערכת כריתת ברית בין ה' ובין עם ישראל. [[משה]] בונה מזבח ומקריב קרבנות למרגלות [[הר סיני]] יחד עם אהרן וזקני ישראל. אחר כך הוא עולה אל הר סיני לקבלת [[לוחות הברית]], ושוהה שם "ארבעים יום וארבעים לילה".
נאך וואס משה רבינו האט איבער געגעבן פאר די אידן די אלע מצוות,{{הערה|אזוי לויט די סדר הפסוקים, אבער אין [[פירוש רש"י לתורה]] שטייט אז ס'איז געווען נאך פאר מתן תורה}} ווערט געבינדן א בונד צווישן די אידן מיט די באשעפער, דערנאך בויט משה א מזבח צופיסנס פון בארג סיני, און איז מקריב [[קרבנות]] צוזאמען מיט אהרן און די זקנים, דערנאך גייט ער ארויף צום בארג סיני באקומען די [[לוחות הברית]], און האלט זיך אויף דארט פערציג טעג און פערציג נעכט.


==הפטרה==
==הפטרה==

רעוויזיע פון 19:46, 16 פעברואר 2023


פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:פרשת שבוע

פאראמעטער [ הפטרה1, הפטרה3, הפטרה2 ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע

Arrow r.svg משפטים Arrow l.svg
פסוקים לוא־פעלער: (ביים רופן מוסטער:תנ"ך) נמצא פרמטר לא בשימוש "קצר=".שמות כא, א - לוא־פעלער: (ביים רופן מוסטער:תנ"ך) נמצא פרמטר לא בשימוש "קצר=".כד, יח
צאל פסוקים 118
אינהאלט א לאנגע ליסטע פון מצוות און דינים, דערנאך ווערט ערציילט ווי משה רבינו גייט ארויף אויפן בארג סיני באקומען די לוחות הברית
מצוות אין דער פרשה לויטן ספר החינוך
עשה (23)  לא תעשה (30)
דיני עבד עברי, ייעוד און אויסלייזן א אמה עברייה, מיתת חנק, דיני קנסות, מיתת סייף, דיני ארבעה אבות נזיקין, דיני גנב, דיני שומרים, דין מפתה, פארבארגן פאר אן ארעמאן, פסק'ענען נאך רוב דיינים, פריקה וטעינה, שמיטת קרקעות, שביתה אין שבת, עלייה לרגל, ביכורים. פארקויפן א אמה עברייה, אפהאלטן פון איר שאר כסות ועונה, שלאגן עלטערן, עסן שור הנסקל, לאזן א מכשפה לעבן, אויספאפן א גר מיט רייד אדער מיט געלט, פאניגן א אלמנה אדער א יתום, מאנען א חוב פון אן ארעמאן, איסור ריבית, שעלטן א דיין אדער א נשיא, פארטוישן די סדר תרומות און מעשרות, עסן טרפה, לשון הרע אדער שמע שווא, פסולי עדות, א טיילנעמען מיט עושי רע, זיך פארלאזן אין דיני נפשות אויף א צווייטן דיין, פארדרייען א משפט, פסק'נען לויט היפּאָטהעסעס, שוחד, זיך באשווערן אין א אפגאט, בארעדן צו דינען עבודה זרה, שחט'ן קרבן פסח ווען ס'איז נאך דא חמץ אין שטוב,איבערנעכטיגן די אימורים פון קרבן פסח, קאכן בשר בחלב, בינדן א בונד מיט אזעלכע וואס דינען עבודה זרה, לא תחנם

פרשת מִשְׁפָּטִים איז די זעקסטע פרשה פון ספר שמות. ס'גייט אהן פון כא, א ביז כד, יח. אן מערהייט פרשה ווערט אויסגערעכנט אסאך מצוות און דינים, בעיקר וואס האט מיט דיני ממונות. אין סוף פרשה ווערט ערציילט איבער די בונד פון די אידן מיטן באשעפער, און אויפן ארויפגיין פון משה צום בארג סיני.

א טייל פון די יארן ווערט פרשת משפטים געליינט אין שבת בעפאר ראש חודש אדר, וואס דערין ליינט מען אויך די ערשטע פרשה פון די "ארבע פרשיות" - פרשת שקלים.

פרשה אינהאלט

די בונד פון די אידן מיטן באשעפער, געמאלעוועט דורך דזש'אן סטיפל דעייוויס

נאך די מעמד הר סיני ווי סזענען געגעבן געווארן פאר כלל ישראל די עשרת הדברות, גיבט די באשעפער פאר כלל ישראל דורך משה רבינו, נאך א לאנגע ליסטע פון מצוות און דינים[1]. מערהייט פון די מצוות זענען איבער די אידישע געזעצן וואס איז נוגע צווישן א מענטש און זיין פראנדצווישן זיי ווי פאלגנד:

אזוי אויך א פאר אנדערע מצוות:

נאך וואס משה רבינו האט איבער געגעבן פאר די אידן די אלע מצוות,[2] ווערט געבינדן א בונד צווישן די אידן מיט די באשעפער, דערנאך בויט משה א מזבח צופיסנס פון בארג סיני, און איז מקריב קרבנות צוזאמען מיט אהרן און די זקנים, דערנאך גייט ער ארויף צום בארג סיני באקומען די לוחות הברית, און האלט זיך אויף דארט פערציג טעג און פערציג נעכט.

הפטרה

מפטירים בירמיהו לד, שם מתאר ירמיהו את דיני העבד העברי, ונוזף בעם על שאינם מקיימים אותם. לגבי סיום ההפטרה נחלקו המנהגים שמנהג התימנים להמשיך עד סוף פרק ל"ה ומנהג הספרדים והאשכנזים לחזור למפרע לפסוקים האחרונים של פרק לג, לגבי החזרה למפרע דנו בזה האם מותר לחזור למפרע, במשנה ברורה[3] הביא מחלוקת אם מותר לחזור למפרע, וברש"ש [4] כתב שהמנהג בפרשת משפטים לחזור למפרע, ובספר טעמא דקרא (פרשת משפטים) כתב שבמקום שקוראים מנביא על קלף אין לחזור למפרע [5].

הפטרת משפטים נקראת רק בכרבע מהשנים, בשנים מסוג השא, השג, החא, בשז וגכז. בשאר השנים הפשוטות קוראים את הפטרת פרשת שקלים, ובשאר השנים המעוברות קוראים את הפטרת ראש חודש או "מחר חודש".

קישורים חיצוניים


פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:פרשה לינקס

פאראמעטער [ בר-אילן, ממרא, ישיבה, תורת אמת פרשה, נחמה, תורת אמת ספר, פרשה ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע
טעקסט

טייטש

  • "פרשת משפטים", חמשה חומשי תורה אין אידיש, ניו יארק, תרע"ד, איבערזעצט אין אידיש דורך ח. ש. נײהױזען, א. הײמאן (חרל“פּ) און אנדערע.

פארברייטערונג

הערות שוליים

  1. אזוי קומט אויס פון די סדר הפרשיות, אבער זענען דא מפרשים וואס האלטןאז די אלע דינים פון פרשהזענען געגעבן געווארן אין מרה, אזוי אויך איז דא וואס לערנען אז זיי זענען א זאמלונג פון מצוות און דינים וואס זענען געזאגט געווארן און פארשידענע אומשטענדן און ארטן, און זענען נאר געשריבן געווארן צוזאמען דא.
  2. אזוי לויט די סדר הפסוקים, אבער אין פירוש רש"י לתורה שטייט אז ס'איז געווען נאך פאר מתן תורה.
  3. אורח חיים סיממן קמד ס"ק ט
  4. יומא ע ע"א
  5. באריכות יש על זה בפורום אוצר החכמה


משפטים קטגוריה:משפט עברי משפטים [[{{{1}}}|ו{{{1}}}]] פרשת משפטים איז די זעקסטע פרשה אין ספר שמות, זי קומט נאך פרשת יתרו.


  • עבד עברי
  • ווען א בהמה פון א מענטש איז מזיק
  • שומרים
  • שמיטה


הפטרה

מען ליינט די הפטורה אין ספר ירמיהו, פרק ל"ד, דארט שרייבט ירמיהו די דינים פון אן עבד עברי און זאגט דאס פאלק מוסר וואס זיי היטן נישט די דינים. רוב יארן ליינט מען נישט די הפטורה משפטים, נאר די יארן מיט א קביעות השא, השג, החא, בשז אדער גכז. אין אנדערע פשוטע יארן ליינט מען די הפטורה פון פרשת שקלים, אין אנדערע עיבור יארן ליינט מען די הפטורה אדער פון ראש חודש אדער "מחר חודש".


Scroll 2 (PSF).png דער ארטיקל בנוגע אידישקייט איז א שטומף. איר זענט געלאדנט עס צו פארברייטערן.
דער ארטיקל קומט פון יידיש-וויקיפעדיע.
אריגינעלער בלאטערלויבעניש cc-by-sa 3.0.